زندگی در جامعه مدرن بسیاری از فرهنگ ها و سنت ها را تغییر داده است.
دنیایی که از وسایل یک بار مصرف پر شده، صبر و خلاقیت را در انسان ها می کشد و کوچکترین مشکلات در روابط زناشویی، خیانت همسر و طلاق را به همراه خواهد داشت. افراد ترجیح می دهند، برای یک رابطه زمانی صرف نکنند و اگر مشکلی در آن وجود داشت، به سادگی آن را با رابطه ای دیگر جایگزین می کنند.
میانگین طولانی ترین ازدواج ها به ۱۱ سال رسیده و این مسئله نگرانی سلامت روان در کودکان را بیشتر کرده است. هرساله آمار کودکان طلاق یا خیانت والدین رو به افزایش است که تأثیر خیانت پدر یا مادر بر آن ها کاملاً مشهود است. صداقت و صمیمیت بین زوجین در جامعه امروز کمرنگ تر شده و همین امر خبر از تاثیر خیانت والدین بر فرزندان می دهد.
بسیاری از والدین اعتقاد دارند کودکان به اندازه کافی بزرگ شده اند و می توانند این مسائل را درک کنند، در نتیجه به راحتی عدم تعهد و خیانت خود را در خانه فریاد می زنند. خیانت به معنای برقراری نوعی از رابطه ی عاطفی، جنسی و با فردی جز همسر است که به صورت مخفیانه انجام می گیرد. آگاهی از آن می تواند طرف مقابل را دچار علایم جسمانی و روانی قابل توجهی از جمله بی قراری، خشم، ناراحتی، تپش قلب، مشکلات خواب، اضطراب، افسردگی و پوچی کند.
وقوع خیانت و آگاه شدن از آن نه تنها روابط زوجین را مخدوش می کند بلکه می تواند پایه های اساسی اعتماد و احساس امنیت در کودکان را نیز به شدت تخریب کند. خیانت والدین و طلاق را می توان میراثی دانست که ممکن است از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. از تأثیر خیانت والدین بر فرزندان نمیتوان چشم پوشی کرد.
بعضی از کودکانی که خیانت والدین را تجربه کرده اند، اعتقادی به وفا داری و تعهد در روابط نداشته و دچار تجربه های مشابه می شوند.
تأثیر خیانت زناشویی بر کودکان در روابط آن ها با هم سن و سال های شان، کاملاً مشهود است. بی اعتمادی و افسردگی دو نشانه بارز در کودکانی است که از تأثیر خیانت پدر یا مادر در امان نبوده اند ، این مساله می تواند با توجه به سن فرزند تاثیرات متفاوتی را ایجاد کند.
به عنوان مثال فرزندان تا قبل از تجربه ی بلوغ، ممکن است به شدت در خود فرو رفته و یا پرخاشگر شوند. بی اشتهایی، بد غذایی، افت تحصیلی، کج خلقی، ناخن جویدن، شب ادراری و کابوس های شبانه و بیماری های روان تنی از جمله دیگر علایمی است که این کودکان از خود بروز می دهند.
در مطالعه روی کودکانی که تجربه انواع خیانت والدین را داشتند، نتایج زیر به دست آمد:
۵ در صد : از این کودکان نسبت به خیانت والدین خود عصبانی بودند.
۶۲ درصد : از کودکان از خیانت والدین خود احساس شرمندگی داشتند.
۳ درصد : تصور می کردند نگرش والدین در رابطه با خیانت بر روابط آن ها در آینده تأثیر خواهد داشت.
۷۰ درصد : از کودکان از عدم توانایی اعتماد به دیگران صحبت کردند.
۸۳درصد : از این کودکان تصور می کردند اطرافیان آن ها به طور مکرر دروغ می گویند.
این مطالعه نشان داد برخلاف تصور پدر و مادر، تاثیر خیانت والدین بر فرزندان بیشتر از چیزی است که آن ها انتظار داشتند.
زمانی که کودک برای اولین بار از خیانت والدین خود آگاه می شود، احساسات زیر در او ظاهر می شوند:
دچار شوک می شود (ممکن نیست این اتفاق افتاده باشد.)
احساس سردرگمی (این به چه معنی است؟)
عصبانیت (چگونه پدر یا مادر من توانسته چنین کاری بکند؟)
ترس (چه اتفاقی برای من خواهد افتاد؟)
غم و اندوه (این بدترین و شرم آور ترین اتفاقی است که افتاده است)
در طول بحران خیانت والدین تصور می کنند کودک مانند بزرگسالان با این اتفاق کنار می آید اما تاثیر خیانت والدین بر فرزندان مشکلات جدی برای او در آینده ایجاد می کند.
کودک والدین خود را دوست دارد و می خواهد از آن ها محافظت کند، به همین دلیل در بیشتر مواقع با وجود احساسات منفی که درون آن ها را پر کرده، وانمود می کند که حالش خوب است، در نتیجه احساسات سرکوب می شوند.
در این شرایط ممکن است کودک یا نوجوان با توجه به ویژگی های شخصیتی خود و ساختار خانواده روش های متفاوتی را برای ابراز خشم انتخاب کند:
1. در صورتی که جو خانواده بسته و والد محور باشد، فرزندان با احتمال بیشتری خشم را به خودشان معطوف می کنند.
2. در خانواده های فرزند سالار، ممکن است کودک بتواند عواطف خود را راحت تر بروز دهد. در این شرایط والدین شاهد حملات خشم، پرخاشگری و انواع مشکلات رفتاری خواهند بود که نشانه ی نارضایتی فرزند از وضع موجود است و می تواند تبعات بین فردی زیادی را در محیط های مختلف به ویژه خانه و مدرسه به دنبال داشته باشد.
3. گاهی نیز به واسطه جو حاکم بر خانواده با شخصی که خیانت کرده است، همراه می شوند و والد قربانی را مقصر می دانند و همچنین با الگوبرداری از والدین شان در اختلافات و یا عملکرد شان در زندگی والد خیانتکار را همراهی کرده و از او پیروی می کنند.
4. برخی اوقات کودکانمان از هر دو والدشان می رنجند و خود خوری می کنند و گوشه گیر می شوند. گاهی سرکش، پرخاشگر و انتقام جو می شوند. آن ها زمانی که مسئله خیانت والدشان فاش می شود، خودنمایی شان در خانه به واسطه شوکی که به والد خیانت دیده و بحران هایی که به وسیله برملا شدن این مسئله در خانواده پیش می آید، کاهش می یابد.
آگاهی فرزندان از خیانت والدین می تواند منجر به تجربه ی بالاترین سطوح خشم در فرزندان شود.
روش های کاهش آسیب فرزندان پس از وقوع خیانت:
خیانت می تواند یکی از فاکتورهای مخربی باشد که تعادل سیستم خانواده را به هم می زند و از طریق آن کودکان شاهد دعوا، نزاع، تعارض، بی حرمتی، قهر و روابط سرد و خشک والدین می شوند.
در این شرایط لازم است تا از طریق اقدامات زیر، کنترل وضعیت را به دست بگیرید و بتوانید ضمن حل مساله ی خیانت، میزان آسیب های ناشی از آن بر فرزندان را به حداقل برسانید.
1. از گفت و گو های متناقض در مورد مساله خودداری کنید.
یکی از اشتباهات والدین این است که تمام اتفاقات را در حضور فرزندان خود بیان می کنند و همین مسئله موجب می شود تا فرزندان شاهد تمام جزئیات و اتفاقات پیش آمده بین آنها باشند. گاهی متاسفانه والدین عنوان می‌کنند که “ببین مادرت چه کار کرده و یا جملاتی از این قبیل که ببین پدرت چه کار کرده ” «اون به من و تو خیانت کرده» و همین مسئله تاثیر خیانت بر فرزندان بیشتر می کند.
قطعاً بروز خیانت برای هیچ یک از ما انسانها خوشایند نمی باشد و نمی توانیم به راحتی به این مسئله کنار بیاییم. پر واضح است که برای هر فردی این اتفاق می‌تواند رخ دهد، بسیار ناگوار خواهد بود. اما تاثیری که صحبت‌های شما در همان زمان عصبانیت برای فرزندان بر جای خواهد ماند شاید تا آخر عمر غیر قابل جبران باشد به همین دلیل بهتر است کمی بتوانید خود را کنترل کنید.
گفت و گوهای متناقض والدین در مورد خیانت نتیجه ای جز گیج و سردرگم شدن فرزند ندارد.
در این شرایط کاملا ضروری است که به صورت مشترک با فرزندتان صحبت کنید و او را در جریان جزییات اتفاقات قرار ندهید. فرزندتان باید بداند که مشکلات قابل گفت و گو و حل هستند و هر دوی شما با او صادق هستید.
2 . فرزندتان را سپر بلا قرار ندهید.
در شرایط خیانت ممکن است هر یک از والدین تصمیم بگیرد تا موقعیت را به نوعی تعریف کند که کمتر مقصر جلوه کند و از این طریق بتواند حمایت فرزندان را به سمت خود جلب کند. این شیوه از رفتار می تواند به شدت مخرب باشد.
فرزندانی که در تعارضات خانوادگی نقش سپر بلا را ایفا می کنند با احتمال بالاتری در معرض بیماری های جسمی و روانی قرار می گیرند و سطح بسیار بالایی از اضطراب را تجربه خواهند کرد. بهتر است دست از درد و دل کردن در حضور فرزندتان بردارید و به هیچ وجه در حضور او از همسرتان شکایت و بدگویی نکنید.
3. به یک مشاور مراجعه کنید.
فراموش نکنید که فرزندتان در حکم قاضی و یا مشاور اختلافات شما نیست.
با توجه به این واقعیت که وقوع خیانت از بار عاطفی و روانی بسیار زیادی برخوردار است، بهتر است به یک مشاور مراجعه کنید تا بتوانید با او صحبت کنید، احساس درک شدن و همدلی کسب کنید و برای رفع مشکل موجود راه حلی بیابید.
4. از مشاوره کودک و نوجوان غافل نشوید.
حتی اگر فرزندتان از جزییات وقوع خیانت با خبر نباشد، از طریق مشاهده ی رفتارهای سرد و پرخاشگرانه در می یابد که خانواده در وضعیت نابسامانی به سر می برد. در این شرایط مراجعه به روانشناس کودک و نوجوان می تواند به بهبود وضعیت روانی فرزندتان کمک کند تا بتوانید از این بحران به خوبی عبور کنید.
از آنجا که کودکان و نوجوانان در بیان احساسات خود با محدویت های بیشتری مواجه اند، لازم است تا با استفاده از روش های غیر مستقیمی از جمله بازی درمانی، احساسات منفی آن ها بررسی و تعدیل شود.
5. برای ادامه ی ارتباط تان تصمیم بگیرید.
قرار گرفتن در وضعیت خیانت شما را از این حق برخوردار می کند که به رابطه پایان بدهید. شما می توانید از طریق گفت و گو با مشاور در مورد بهترین گزینه ی موجود تصمیم گیری کنید اما هرگز اجازه ندهید که ترکش های خیانت، روح و روان فرزندتان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
6. روش های آرام سازی خود را یاد بگیرید.
با در نظر گرفتن خیانت به عنوان یک بحران، لازم است راهکار های اورژانسی برای مقابله با این بحران تدارک ببینید.تا بتوانید تعارضات موجود را بهتر مدیریت کنید، در حضور فرزندتان دچار حملات خشم نشوید و واکنشی موثر تر نشان دهید.
اثر خیانت بر فرزندان در بزرگسالی و بدبین شدن آنها :
فرزندانی که از والدین خود خیانت می بینند ممکن است در بزرگسالی نسبت به دیگران بدبین باشند و به راحتی به کسی اعتماد نکنند. حتی ممکن است برای ازدواج کردن نیز بسیار مردد شوند و اگر ازدواج کنند هم اثرات بدبینی همیشه همراه آن ها خواهد بود.
ممکن است خیانت والدین باعث شود که کودک در بزرگسالی همچون والد خود اقدام به روابط نامشروع بکند. والدین الگوی بچه ها هستند و کودکی که با دیدن خیانت بزرگ شده است احتمال این که خود نیز درگیر خیانت شود بسیار زیاد است.
روحیه پرخاشگری :
یکی از مهم ترین تاثیرات خیانت والدین، بر رفتار فرزندان در اجتماع است. خیانت باعث بحث و دعوا بین زوجین می شود و فرزندان نیز این را می آموزند در نتیجه در آینده رفتارهای پرخاشگرانه جدی از خود نشان می دهند.
در صورتی که فرزند در سنین نوجوانی باشد، مشکل کمی پیچیده تر می شود. نوجوانان در سنی هستند که قدرت تشخیص و استدلال کردن دارند و به ارزش های خانواده اهمیت بسیار زیادی می دهند. آن ها متوجه می شوند که خیانت پدر یا مادر ممکن است نظام خانواده را زیر سوال ببرد. در این شرایط ممکن است نوجوان با تهدید به خودکشی، والد خیانت کار را مجبور کند که به خانواده برگردد. در این صورتی که تلاش او با شکست مواجه شود امکان خودکشی بالا می رود و نوجوان دچار آسیب شدید و جدی مثل افسردگی می شود
شاید خودخواه و بی فکر باشند:
بچه‌های والدینی که خیانت می کنند نسبت به کودکانی که والدینی با ثبات و وفادار دارند بیشتر در روابط خود مغرور و بی فکر خواهند بود. علت این است پیامی را دریافت کرده‌اند که هر کاری خودشان بخواهند انجام دهند خوب است، بدون توجه به تأثیری که روی دیگران دارد. به بیان دیگر آن ها رفتار خیانتکارانه‌ی والدین خود را مدل سازی می کنند.
مشکلاتی در اعتماد پیدا می کنند:
کودکان کم سن اغلب حس فرد ایده آلی را دارند و وقتی والدین خیانت می کنند این ذهنیت به سرعت خراب می شود. سپس کودک تعجب می کند ” اگر پدر به مادر دروغ گفته است و کارهایی را انجام داده که به او آسیب می رساند ( یا برعکس ) شاید همین کار را برای آسیب زدن به من نیز انجام دهد.”
عدم اطمینان به والدین به سرعت به احساس بی اعتمادی کلی منتقل می شود . اگر کسانی که باید شما را بیشتر از هر چیز دیگری دوست داشته باشند بتوانند این کار را انجام دهند چرا باید انتظار رفتار مناسب تری را از افراد دیگر داشته باشید؟
شروع به دروغ گفتن می کنند:
وقتی کودک در شرایط دشوار ایجاد شده بین دو والدین قرار می گیرد این وضعیت روی احساس او اثر خواهد گذاشت، خصوصاً وقتی کودک باید مقابل یکی از والدین بوده و با دیگری همراهی کند. اگر از کودک انتظار می رود با فرد خیانت کار همراهی کند ( به بیان دیگر چیزی را از فرد دیگر پنهان سازد ) دروغ‌ها ناخودآگاه در ذهن او شکل می گیرند.
مرموز می شود:
شما شاید به این موضوع به شکل ” دروغ گفتن با پنهان‌کاری” نگاه کنید یا اینکه :
” چیزی که فرد دیگری نمی داند به من آسیبی نخواهد زد” به بیان دیگر تا وقتی که پدر نمی‌داند وقتی به محل کار می‌رود مادر به او خیانت می‌کند پدر آسیبی نخواهد دید. این دیدگاه می‌تواند به زمینه‌های دیگر نیز منتقل شود.
کودک دلیل می‌آورد اگر والدین ندانند او دوستان بدی دارد یا نمره‌ی بدی گرفته است او آسیبی نخواهد دید. این پنهان کاری برای مادر که موثر است، این‌طور نیست؟
کابوس های شبانه:
همه‌ی ما خواب‌هایی مضطرب کننده می بینیم . شما با خواب‌هایی آشنا هستید که می بینید در بین جمعیت گم شده‌اید یا باید برای فارغ التحصیلی یک امتحان بدهید اما تمام سال کلاس نرفته و محل امتحان را پیدا نمی‌کنید. برای کودکان اضطراب و کابوس‌های شبانه می توانند بدتر بوده و گاهی تبدیل به کابوس‌های دائمی شبانه شود. والدینی که تصور می کنند خیانت آن ها روی کودک اثری نداشته است بسیار در اشتباه‌اند.
احساس گناه می کند:
وقتی کودک در خیانت شرکت داده می شود احساس گناه در او بدتر خواهد بود.
” مادر می داند وقتی زود از مدرسه به خانه آمدم او را در چه وضعیتی دیده‌ام و از من می خواهد چیزی به پدر نگویم” این یک بار سنگین برای کودک است. این اتفاق زمانی بدتر می شود که والدین جزئیات خیانت را برای کودک می گویند. کودک بر سر دوراهی قرار می گیرد زیرا هردو والدین را دوست دارد و این حس گناه می تواند به او آسیب زیادی برساند.
خشمگین می شوند:
اغلب اوقات خشونت یک تأثیر اجتناب ناپذیر در کودکانی است که والدینشان خیانت کرده‌اند. آن ها می بینند یکی از والدین به دیگری آسیب رسانده و نسبت به فرد خیانتکار خشمگین خواهند شد. گاهی حتی ممکن است نسبت به فرد قربانی در این ماجرا نیز احساس خشم پیدا کنند. این اتفاق کمتر می افتد اما کاملاً طبیعی است. جدا از اینکه این خشم به سمت چه کسی است، والدین باید آن را پذیرفته و به احساس عصبانیت کودک خود احترام بگذارند.
بدبین می شوند:
تا حدی این انتظار می رود. به هر حال اگر مادر یا پدر به ازدواج خود احترام نگذاشته‌اند و عشق آنها برای همیشه ماندگار نبوده است آیا امیدی واقعی برای هیچ رابطه ای وجود دارد؟ کودکان در یک زندگی با خیانت اغلب این ذهنیت را در روابط آینده ی خود داشته و با تفکرات منفی خودشان روابط را نابود می‌سازند.
وضعیت تحصیلی او افت می کند:
شاید لازم نباشد یک متخصص یا فردی حرفه ای این را به شما بگوید. این نیز به اثرات دیگری برمی‌گردد که خیانت روی کودکان دارد. وقتی کودک احساس افسردگی، اضطراب یا گناه دارد یا مجبور می‌شود برای پنهان کردن راز والدین با آن ها همراه شود یا احساس ترس از کسی که به او خیانت شده است را دارد ذهن او بیشتر از توانش درگیر شده و انرژی کمی برای تمرکز روی کارهای مدرسه دارد.
بیشتر والدین نقطه‌ی شروع خوبی برای زندگی کودک خود می خواهند و این یعنی کودک باید بتواند روی کارهای مدرسه ی خود تمرکز کند. در شرایط ایده آل والدین خیانت نمی کنند اما اگر حس کردند باید این کار را انجام دهند لازم است بدانند حتماً کودک متوجه است که این رفتار والدین هیچ ربطی به او نداشته و او مسئولیتی ندارد.
نگران یا افسرده می شود:
اغلب والدین نمی دانند با خیانت خود چه تاثیر بزرگی روی کودک برجا می گذارند. بیشتر اوقات والدین خیانت کار هر کاری می کنند تا بتوانند رفتار خود را از کودکان پنهان سازند، اما کودکان باهوش‌تر از چیزی هستند که فکر می‌کنید، خصوصاً اگر کمی سنشان بیشتر باشد.
سپس اضطراب و افسردگی ایجاد می شود، زیرا کودک نگران خواهد شد آیا والدین او از هم جدا می شوند یا نه. اگر فرد خیانت کار کودک را در خیانت خود شریک سازد، استرس بیشتری برای پنهان کردن راز در کودک ایجاد شده و به سادگی این اضطراب شدیدتر شده و افسردگی را بدتر می سازد.
عدم علاقه به کارهایی که قبلا دوست داشتند:
وقتی انسان افسرده می شود اغلب علاقه‌ی خود به کارهایی که قبلاً از آن لذت می برده است را از دست خواهد داد. برای بزرگ سالان این موضوع به شکل عدم تمایل به رابطه‌ی جنسی، یا عدم مشارکت در اجتماع و یا اجتناب از فعالیت‌هایی که قبلاً لذت بخش بوده اند آشکار می شود. در کودکان کم سن تر این تاثیر در رابطه‌ی جنسی نخواهد بود اما علائم دیگر مشابه اند. کودکی که به خاطر خیانت والدین افسرده شده است شاید نخواهد با دوستان خود بوده یا در تیم‌های ورزشی یا دیگر فعالیت‌های اجتماعی شرکت کند.
با هم‌کلاسی ها درگیر می شوند:
مقابله با حس خشم، ناراحتی یا گیجی سخت است بنابراین کودکان به‌جای این کار رفتار دیگری نشان می‌دهد. اغلب این واکنش به شکل مشکلات رفتاری ظاهر می‌شود. برخی کودکان ممکن است نسبت به هم‌کلاسی خود قلدری کنند. هرچه کودک کم سن تر باشد احتمال قلدری و خشونت فیزیکی در او بیشتر است.
برای ایجاد روابط طولانی‌مدت مشکل دارند:
کودکان بزرگ تر وقتی در سن ازدواج قرار می گیرند برای ایجاد روابط سالم مشکل خواهند داشت. شاید آنها خیانت را از همسر خود بپذیرند و بر این باورند که روابط باید همین طور باشد ، به هر حال چیزی است که در خانه‌ی خود دیده‌اند. یا شاید خودشان نیز استعداد خیانت داشته باشند.
سخن اخر :
در صورتی که شما و همسرتان پس از صحبت و مشورت با یک مشاور، به این نتیجه رسیدید که جدایی راه حل مناسبی برای شما خواهد بود می‌توانید برای تاثیر گذاری کمتر در این زمینه و همچنین بهبود رابطه خود تلاش کنید تا فرزندتان بپذیرد این مشکل بین شما و همسرتان به وجود آمده است و او هیچ نقش در ظهور و بروز این اتفاقات نداشته است.
یکی از دیالوگ های کاملاً نادرستی که برخی از خانم‌ها به عنوان مادر و یا آقایان به عنوان پدر به فرزندان خود می گویند این است که ای کاش تو به دنیا نمی آمدی. ای کاش تو از همان اول مرده بودی. این گونه دیالوگ ها موجب می شود فرزند خود را به عنوان یک فردی بشناسد که باعث و بانی تمام مشکلات بوده است و به همین دلیل نبودن او می‌تواند کمک زیادی بکند و از مخرب ترین روش های کاهش آسیب خیانت بر روی فرزندان شناخته می شود.
همین احساسات موجب به وجود آمدن احساس گناه برای فرزند یا فرزندان می شود. این فرزندان ممکن است این مسیر را در پیش بگیرند که برای جلوگیری از بروز هر نوع اتفاقی سکوت کنند و اجازه ندهند دیگران به آنها ظلم کنند و یا اینکه همیشه خود را مقصر هر نوع رابطه بدانند و تلاش کنند تا این روابط را خاتمه دهند.
مسئله خيانت در زندگي زناشويي جدي است. چرا که احياي دوباره رابطه و اعتماد همسر بعد از خيانت کار آساني نيست. براي درمان خيانت و بخشش آن بهتر است قبل از هر چيز موضوع را با مشاوران در ميان بگذاريد ؛تا با کمک مشاور بتوان اثرات این رفتار مخرب را در زندگی مشترک به حداقل رساند.
