بر اساس نظریۀ پیاژه تولد تا دو سالگی اولین دورۀ رشد شناختی به شمار میرود .پیاژه این دوره را دورۀ حسی-حرکتی مینامد .علت نامگذاری این دوره تحت این عنوان این است در این دوره از رشد، ابزارهای اصلی کودک برای درک و شناخت خود و محیط، حس و حرکت هستند. اهمیت حس: حواس پنجگانۀ کودک ابزار اصلی وی برای دریافت اطلاعات از محیط اطراف و نیز از بدن خودش هستند.
لمس اشیا و حتی اندامهای مختلف بدن خود یکی از مهمترین ابزارهای کودک برای شناخت است. او از طریق چنین لمسی حد و مرزهای بدن خود را شناسایی میکند و به تدریج درکی از مفهوم “خود” و “غیرخود” پیدا میکند. سایر حواس نیز به همین ترتیب در شناخت و رشد ذهن کودک نقش مهمی دارند.
در این زمان برقراری ارتباط چشمی با کودک، فراهم کردن محرکهای دیداری متنوع و نیز استفاده از حرکات چهره برای انتقال هیجان خود به کودک برای رشد ذهن وی بسیار مهم است. همچنین قرار دادن کودک در معرض شنیدن صدای طبیعت، نواهای ملایم و یا موسیقی کلاسیک نیز یکی دیگر از ابزارهای ما برای کمک به رشد شناختی وی است.
اهمیت حرکت:
حرکات بدنی کودک در این دورۀ سنی به رشد شناختی وی کمک میکنند. فراهم کردن امکان حرکات بدنی برای کودک و محدود نکردن دامنۀ حرکت وی در این دوره اهمیت زیادی دارد. پوشاندن لباس تنگ، قنداق، فضاهای تنگ و محدود برای حرکت کودک، همگی بر رشد ذهنی وی تأثیرگذار هستند. یکی از مهمترین مفاهیمی که در این دوره در ذهن کودک تشکیل میشود مفهوم “پایداری شیء” است.
بر اساس این مفهوم کودک درک میکند که اشیا و افراد حتی زمانی که خارج از دامنۀ دیداری وی قرار دارند، باز هم در جایی “وجود دارند” و با خارج شدن از دید او از بین نمیروند. در اوایل تولد زمانی که ما شیئی را که در معرض دید کودک قرار دارد و مورد توجه وی قرار گرفته است با پارچهای میپوشانیم کودک به گونهای رفتار میکند که گویی آن شیء هرگز وجود نداشته است، به دنبالش نمیگردد و رهایش میکند. اما به تدریج با پیشرفت در این دوره، کودک حتی زمانی که افراد و اشیا از دید او پنهان میشوند باز هم دنبالشان میگردد یا بابت نبودنشان اظهار ناراحتی میکند.
با شکلگیری این توانایی کم کم شاهد بروز اضطراب جدایی خواهیم بود. اضطرابی که با جدا شدن از مراقب اصلی موقتاً بروز میکند و با بازگشت وی فروکش مینماید. این واکنش، بخشی طبیعی از رشد شناختی کودک به شمار میرود.
