هر فردی در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است.
هویت یابی انسان از کی آغاز می شود؟
زیر بنای کشف هویت چه موقع طرح ریزی می شود؟
دریافتن هویت برای فرد چه اهمیتی دارد ؟
باید گفت که هویت از نظر روانشناسی یعنی اینکه انسان بتواند خود را به عنوان یک موجود منحصر به فرد تعریف کند. هرچند که افراد در سن نوجوانی به دنبال شناخت از خود و دریافت هویت هستند اما باید دانست که زیر بنای هویتی هر فرد از همان کودکی شکل می گیرد. عواملی مثل ارزشهای اجتماعی، فرهنگ ، پذیرش نقش فرد از نظر جنسیتی و جایگاه فرد در خانواده را می توان نام برد.
به طور مثال روش تربیتی خانواده، پذیرش عاطفی فرزند و نیز دلبستگی ایمن او و همچنین چگونگی نگاه والدین به ارزش های فرهنگی و غنی بودن کارکردهای خانواده در قبال فرزند در شناخت هر چه بیشتر فرد در نوجوانی موثر است و نیز نقش جامعه هایی که کودک با آنها سر و کار دارد و ارزش های حاکم بر آن را نیز باید در نظر گرفت.
باید به خاطر داشته باشیم عدم شکل گیری درست هویت مشکلاتی را در دراز مدت ایجاد می کند مشکلاتی مثل بزهکاری، اعتیاد، اختلالات اضطرابی، افسردگی و خودکشی از جمله این خطرات هستند.
یکی از اساسی ترین نیازهای بدوی انسان نیاز به اعتماد است که زیر بنای امنیت و دلبستگی ایمن شخص در کودکی می باشد و فراهم کننده هویت بالنده افراد است.
اریکسون که از نظریه پردازان رشد انسان می باشد در مرحله ایی از رشد با عنوان
“اعتماد اساسی در مقابل بی اعتمادی” به این موضوع اشاره می کند که:
نوزاد در کودکی با سپردن شی به والدین خود در می یابد که والدینش با ثبات و قابل اعتماد هستند و اینجاست که حس اعتماد عمیق به والدین شکل می گیرد. یا اینکه پناه بردن به والدین در هنگام گرسنگی و خستگی از جمله حمایت های والدین از طفل می باشد که زیر بنای شکل گیری اعتماد است.
اریکسون در یکی دیگر از مراحل اساسی رشد با عنوان “هویت در برابر سردرگمی نقش: می نویسد که:
نوجوان درگیر این موضوع است که کیست، در چشم دیگران چگونه به نظر می رسد و چه چیزی می خواهد بشنود. آن ها به لحاظ جنسی مجذوب دیگران می شوند و حتی عاشق هم می شوند اما این دلبستگی بیشتر از آنکه واقعی باشد کوششی است برای تعریف خویشتن. نوجوان در تعاملاتش می کوشد تا با گفتگوهای بی پایان درباره احساسات خویش و دید گاه هایش درباره طرح ها، آرزوها وانتظارات اش دریابد که چه کسی هست .
در اینجا باید در نظر داشت هرگاه فرد هویت خود را بپذیرد و خود پنداره قوی پیدا کند، دارای عزت نفس بالایی می شود و فردی است که می تواند خوب انتخاب کند، درست تصمیم بگیرد و دچار کمترین تزلزل شود.
عوامل موثر در شکل گیری هویت
- عوامل شناختی
توانایی ذهنی فرد و قدرت تفکر. هر چه توانایی های شناختی فرد بالاتر باشد به هویت یکپارچه تری می رسد.
- والدین
همان طور که اشاره شد داشتن والدینی خود باور و دارای درک متقابل در دلبستگی ایمن نوجوان بسیار اهمیت دارد.
- عوامل اقتصادی
فقر به طور غیر مستقیم در هویت فرد تاثیرگذار است و باعث می شود فرد نتواند به طور موثری در مسیر ایجاد هویت قدم بردارد. همچنین رفاه بالا و نیز عدم مدیریت صحیح مالی و دسترسی کودک به امکانات بی اندازه هم می تواند فرد را در کسب هویت واقعی دچار مشکل نماید.
- جامعه و فرهنگ
همان طور که گفته شد این دو عامل نقش موثری در شکل گیری هویت نوجوان دارند. توجه به فرهنگ غنی و تلاش در شناخت هر چه بیشتر ارزشهای فرهنگی یک جامعه در کسب هویت نوجوان بسیار اهمیت دارد
- تفاوت های جنسی
شناخت فرد از جنسیت خود و انتظارات جامعه از دختر یا پسر بودن و توجه به نقش خود در اجتماع بسیار اهمیت دارد.
اکنون یکی از دغدغه های اساسی در جامعه عدم دست یابی نوجوانان به هویت واقعی
خود می باشد. با دستکاری شدن ارزش های خانواده و اجتماع و پیوستن به دهکده حهانی در فضای مجازی، نوجوانان دچار عدم دستیابی به هویت واقعی خود شده اند.
به عنوان مثال حتی برنامه ریزی های خانواده برای فرزندان فارغ از ارزشهای غنی فرهنگی کشور خودمان می باشد. مثلا فراگیری زبان انگلیسی پیش ازآموزش زبان فارسی به کودکان الویت و اهمیت یادگیری زبان مادری را کم می نماید.
بخاطر داشته باشیم یادگیری زبان یک نوع توانمندی به حساب می آید نه ارزش و بر ماست که به عنوان یک ایرانی کاستی های مسئولین فرهنگی جامعه را جبران کرده و فرصت هایی ایحاد نماییم تا فرزندانمان با فرهنگ ادبیات غنی این کشور آشنا شوند. در چنین صورتی است که آنان عزت نفس، بالندگی و هویت ارزشمند را کسب خواهند کرد.
