به صورت کلی مشاوره خانواده می‌تواند برای خانواده‌هایی که یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه می‌کنند مفید باشد و مشکلات‌شان را تا حد خوبی حل کند:
- والدینی که با مشکلات زناشویی روبرو هستند
- خانواده‌هایی که در تربیت فرزند مشکل دارند
- خانواده‌هایی که با مشکلات ارتباطی روبرو هستند
- خانواده‌هایی که در آستانه طلاق یا جدایی هستند
- خانواده‌هایی که یکی از اعضای آنها دچار مشکلاتی مانند اعتیاد، بیماری روانی یا معلولیت است
- خانواده‌هایی که به دنبال بهبود روابط با یکدیگر هستند
- والدینی که در دنیای رو به رشد امروز به دنبال ارتقای روابط با فرزندشان هستند
داشتن روابط سالم خانوادگی اغلب برای سلامت تک تک اعضای خانواده ضروری است. خانواده درمانی راهی مؤثر برای رسیدگی و بهبود هرگونه الگوهای ناسالمی است که ممکن است وجود داشته باشد. یک خانواده سالم ممکن است برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش کند و از گذراندن اوقات فراغت با هم لذت ببرد. با این حال، جزئی از یک خانواده بودن ممکن است گاهی اوقات چالش برانگیز شود. مشکلات شخصی تک تک افراد می‌تواند با هم ترکیب شود و باعث اختلال در عملکرد خانواده شود. در چنین مواقعی، خانواده‌ها ممکن است از خود بپرسند که «آیا به مشاوره خانواده نیاز داریم؟» و به مداخلات مشاوره و روانشناسی فکر کنند.
به طور کلی، مشاوره خانواده نوعی درمان است که بر پویایی روابط اعضای خانواده تمرکز دارد. دانستن اینکه چه زمانی ممکن است از مشاوره خانواده بهره مند شوید، مزایای کلی مشاوره خانواده و اینکه چگونه یک درمانگر برای خانواده خود پیدا کنید، می‌تواند ارزشمند باشد.
خانواده چیست؟ اعضای خانواده، خانواده انتخابی و موارد دیگر
سال‌ها پیش، جامعه خانواده را به عنوان زوجی متاهل و فرزندانشان یا همه نوادگان یک فرد بزرگسال یا جد در نظر می‌گرفت. امروزه، تعریف استاندارد از یک سیستم خانوادگی، با در نظر گرفتن اصولِ درمان سیستم‌های خانواده بوئن، فراگیرتر است و می‌تواند در چندین شکل وجود داشته باشد.
یک خانواده را می‌توان به عنوان یک واحد اجتماعی اولیه در نظر گرفت. این واحد ممکن است شامل یک فرد بالغ مجرد و فرزندانش، یک زوج بدون ازدواج و فرزندانشان یا هر گروهی از بزرگسالان و کودکانی که از آنها مراقبت می‌کنند، باشد. همچنین می‌تواند شامل اقوام دور، والدین ناتنی، والدین بیولوژیکی، والدین جایگزین و بسیاری از مراقبان و بستگان دیگر باشد. برخی افراد ممکن است یک خانواده‌ی انتخابی داشته باشند، گروهی از افراد بدون هیچ ارتباط ژنتیکی که با یکدیگر احساس امنیت می‌کنند.
اینکه چگونه توسط خانواده‌ی اصلی خود بزرگ شده‌اید، تأثیر قابل توجهی بر رشد شما خواهد داشت. گاهی اوقات، اعضای یک خانواده زیر یک سقف زندگی می‌کنند. آنها همچنین ممکن است جدا از هم زندگی کنند اما در محیط خانواده ارتباط نزدیکی داشته باشند. والدین جدا شده ممکن است جدا از هم زندگی کنند اما حضانت فرزندشان را بر عهده داشته باشند. در این صورت، کودک ممکن است بخشی از خانواده هر دو والد در نظر گرفته شود. خانواده درمانی برای چنین خانواده‌ای می‌تواند همراه با هر دو بزرگسال باشد.
هر خانواده‌ای می‌تواند ساختار، سبک ارتباطی، نقاط قوت و چالش‌های منحصربه‌فردی داشته باشد. اگر دو نفر در خانواده با هم اختلاف داشته باشند، زندگی برای همه اعضای خانواده می‌تواند استرس‌زاتر شود. در چنین مواقعی، خانواده درمانی مفید است.
علائمی که نشان می‌دهد به مشاوره خانواده نیاز دارید
خانواده‌هایی که در تلاش هستند تا رفتارها و الگوهای ارتباطی سالم ایجاد کنند، ممکن است در مواجهه با مشکلات دچار درگیری و اختلاف شوند. علاوه بر این، خانواده‌هایی که قبلاً روابط سالمی داشته‌اند، ممکن است در صورت بروز استرس‌های زندگی یا فقدان‌هایی مانند طلاق یا مرگ یکی از اعضای خانواده، دچار مشکل شوند.
اگر هر یک از مسائل زیر را در خانواده خود مشاهده می‌کنید، مشاوره خانواده برای شما مفید است:
مشکلات رفتاری کودکان
اگر کودکی رفتار نادرستی دارد، ممکن است در خانواده اختلال وجود داشته باشد. پویایی ناسالم خانواده یا تجربیات نامطلوب دوران کودکی ممکن است علت آن باشد، یا اینکه خانواده احساس استرس و عدم اطمینان از نحوه مراقبت از فرزندشان داشته باشند. طبق گفته انجمن ازدواج و خانواده درمانی آمریکا، پویایی خانواده «بر فرد تأثیر می‌گذارد و بنابراین ممکن است لازم باشد بخشی از برنامه درمانی باشد». رسیدگی به رفتار کودک و یافتن راه‌حلی با کمک یک خانواده درمانگر می‌تواند ثمربخش باشد.
مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بروز رفتارهای نامناسب در مدرسه
- افت تحصیلی
- غیبت از مدرسه
- مشکل در کنترل احساسات یا سایر چالش‌های سلامت روان
- مشکل در دوست‌یابی
- قلدر یا مورد قلدری قرار گرفتن
- مصرف مواد مخدر در دوران کودکی یا نوجوانی
- علائم اختلال خوردن
- نشانه‌های اختلالات رفتاری قابل تشخیص مانند اختلال نافرمانی مقابله‌ای
توجه داشته باشید که این لیست جامع نیست و یک خانواده درمانگر می‌تواند به شما در ارزیابی اینکه آیا خانواده شما به مشاوره نیاز دارد یا خیر کمک کند.
مشکلات زناشویی یا ارتباطی بین بزرگسالان
وقتی روابط بزرگسالان در خانواده دچار مشکل شود، کل خانواده ممکن است با مشکلاتی روبرو شود. برای مثال، مطالعات نشان داده‌اند که کنار آمدن با طلاق برای کودکان در تمام سنین می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
شاید در حل و فصل درگیری‌ها در رابطه با شریک زندگی‌تان با مشکل مواجه هستید. اگر با همسرتان ارتباط برقرار نکنید، سایر اعضای خانواده نیز ممکن است در برقراری ارتباط دچار مشکل شوند. نگرانی‌های مربوط به صمیمیت یا مشکلات مالی در یک ازدواج ممکن است برای همه اعضای خانواده مشکل ایجاد کند.
زوج درمانی به شما این امکان را می‌دهد که در صورت وجود چنین مشکلاتی در ازدواج، برای کاهش درگیری‌های خانوادگی یا مشکلات زناشویی و در عین حال بهبود عملکرد خانواده، رابطه خود را بهبود دهید. همچنین می‌توانید جلسات مشاوره خانواده، با یک خانواده درمانگر داشته باشید.
اختلاف بین والدین و فرزندان
گاهی اوقات، والدین و فرزندان ممکن است با درگیری، اختلاف نظر یا نگرانی‌های رفتاری روبرو شوند. اینکه چه کسی باعث این ناهماهنگی میشود، ممکن است ریشه حل آن نباشد. در عوض، یک درمانگر می‌تواند به والدین و فرزند کمک کند تا با هم برای رسیدن به راه‌حلی جهت بهبود زندگی خانوادگی‌شان همکاری کنند.
اختلالات رایج والدین و فرزندان عبارتند از:
- علاقه‌مندی بیش از حد به یک فرزند
- بسیار سخت‌گیر یا سهل‌گیر بودن
- مراقبت بیش از حد از فرزندان
- انتظار از کودک برای بر عهده گرفتن مسئولیت‌های بزرگسالان
- ناهمگونی در تنبیه
- عدم برقراری ارتباط
- فراهم نکردن حمایت عاطفی یا پرورش
- انتظارات غیر واقعی
- بی‌احترامی به کودکان یا نوجوانان
مشاوره خانواده می‌تواند به بسیاری از این چالش‌ها کمک کند.
رقابت بین خواهر و برادر در برخی خانواده‌ها ممکن است رایج باشد. با این حال، این رقابت همچنین می‌تواند شکلی از قلدری یا درگیری خانوادگی باشد. هنگامی که کودکان برای جلب توجه والدین یا موفقیت با یکدیگر رقابت می‌کنند، ممکن است باعث آزار عاطفی همدیگر شوند. آنها ممکن است یاد بگیرند که رقابت و رفتارهای ضداجتماعی تنها راه موفقیت است.
مشکلات رایجی که توسط یک درمانگر خانواده قابل حل هستند
هنگامی که اعضای یک خانواده با هم زندگی می‌کنند، ممکن است با چالش‌های زندگی مانند موارد زیر روبرو شوند:
- مرگ یکی از عزیزان یا حیوان خانگی خانواده
- چالش‌های مالی مانند درآمد پایین، بدهی یا مصادره اموال
- بلایای طبیعی مانند سیل، تندباد یا طوفان
- حملات جنایی مانند سرقت از خانه، حمله به خانه یا ضرب و جرح
- درگیری‌های اجتماعی با دوستان، همسایگان یا اقوام دور
در چنین مواردی، ممکن است همه اعضای خانواده از شرکت در جلسات مشاوره‌ای بهره مند شوند، خواه به صورت درمان کارکردی خانواده، درمان ساختاری خانواده، درمان استراتژیک خانواده یا درمان سیستمی خانواده باشد.
خانواده درمانگر می‌تواند به خانواده کمک کند تا با هم کار کنند، مهارت‌های ارتباطی را بیاموزند و راه‌های سالمی برای حل تعارض پیدا کنند. آنها همچنین می‌توانند به خانواده کمک کنند تا با یک رویداد آسیب‌زا کنار بیایند و انعطاف‌پذیری خود را در مواجهه با چالش‌ها افزایش دهند.
چگونه خانواده درمانی اجرا میشود؟
خانواده درمانی به طور معمول توسط متخصصان سلامت روان، به ویژه مددکار اجتماعی یا درمانگری که تخصص در زوج درمانی و خانواده درمانی دارد، انجام میشود. طبق گفته انجمن ازدواج و خانواده درمانی آمریکا، درمان خانواده به طور معمول ۱۲ جلسه طول می‌کشد، اگرچه مدت زمان آن بستگی به خانواده، متخصص سلامت روان و چالش‌هایی که با آنها روبرو هستند، دارد.
ممکن است خانواده‌ها در مورد اولین جلسه‌ی خانواده درمانی سیستمی احساس نگرانی داشته باشند، زیرا ممکن است مکانیسم‌های روان‌درمانی خانواده را به طور کامل درک نکنند. در طول اولین جلسه درمان خانواده، درمانگر ممکن است فرآیند درمان خانواده و رویکرد خود را برای درمان توضیح دهد. معمولا اعضای خانواده‌ای که در جلسات شرکت می‌کنند، افرادی هستند که تحت تأثیر نگرانی‌های شدیدی قرار دارند.
در جلسات بعدی درمان خانواده، مشاوران، پس از جمع‌آوری اطلاعات اولیه قابل توجه، ممکن است بر جدی‌ترین نگرانی‌ها در ارتباطات و عملکرد خانواده تمرکز کنند. آنها ممکن است زمان بیشتری را صرف خانواده‌هایی کنند که علائم ناراحت‌کننده‌ای را تجربه می‌کنند و به آنها مهارت‌های ارتباطی و مقابله‌ای جدید را آموزش دهند. آنها ممکن است برای بهبود ارتباط، تعریف نقش‌های خانوادگی یا حل مشکلات عاطفی پیشنهاداتی ارائه دهند.
یک ارائه‌دهنده خدمات سلامت روان اغلب در ارائه‌ی راهبردهای جدید برای حل مشکلات و رسیدگی به الگوهای مشکل‌ساز در مسائل خانوادگی تجربه دارد. آنها می‌توانند به بسیاری از خانواده‌ها در بهبود سلامت کلی‌شان کمک کنند.
خانواده درمانگران متخصص و دارای مجوز ممکن است برای کمک به حل تعارضات، تکالیفی را برای انجام بین جلسات درمان خانواده تعیین کنند. این تکالیف ممکن است آموزش در مورد یک رفتار جدید برای تمرین، موضوعی برای نوشتن در دفترچه خاطرات یا درخواستی برای توسعه راه‌حل‌هایی برای یک مشکل باشد. در جلسه بعدی که در درمان شرکت می‌کنید، ممکن است در مورد تکالیف جلسه قبل صحبت کنید و از آنجا به بعد پیش بروید.
اینکه به شما یا سایر اعضای خانواده چه تعداد جلسه توصیه شود، به عوامل متعددی بستگی دارد، مانند وجود هرگونه مشکل سلامت روان (به عنوان مثال، اختلال مصرف مواد)، قدرت الگوهای رفتاری ریشه‌دار و اینکه آیا غم و اندوه بخشی از پویایی خانواده است یا خیر.
چگونه یک مشاور خانواده خوب پیدا کنیم؟
قبل از هر چیزی لازم است که ویژگی های یک مشاوره خانواده خوب را بشناسیم، اصلی‌ترین ویژگی ها شامل موارد زیر است:
- دارای تخصص و تجربه کافی در زمینه مشاوره خانواده
- دارای مهارت‌های ارتباطی قوی
- دارای توانایی درک و همدلی با مراجعان
- دارای تعهد به رازداری و حفظ حریم خصوصی مراجعان
دقت کنید قبل از انتخاب مشاور خانواده:
خلاصه‌ای از نگرانی‌های خود را ارائه دهید: قبل از انتخاب نهایی درمانگر، با آنها تماس بگیرید و خلاصه‌ای از نگرانی‌های خود و هر گونه شرایط سلامت روان مرتبط را برایشان شرح دهید.
بپرسید که آیا می‌توانند واقعا به شما کمک کنند: از درمانگر بپرسید که آیا برای حمایت از شما و خانواده‌تان توانمندی لازم را دارد.
گزینه‌های جایگزین:
مشاوره فردی: در حالی که برخی خانواده‌ها ممکن است ترجیح دهند با هم در جلسات درمانی شرکت کنند، اما ممکن است در برخی موارد همکاری همه اعضای خانواده وجود نداشته باشد. یا برخی افراد ممکن است مشکلات خانوادگی یا رویدادهای چالش‌برانگیز دوران کودکی را تجربه کنند، اما امیدوار باشند که بدون حضور سایر اعضای خانواده آنها را حل کنند. در چنین مواقعی، درمان فردی می‌تواند گزینه مناسبی برای حل و فصل روابط آشفته باشد. شما می‌توانید به صورت حضوری یا آنلاین در جلسات مشاوره فردی شرکت کنید.
مشاوره تخصصی کودک: مشاوره یا درمان آنلاین خانواده و کودک را می‌توان با استفاده از یک دستگاه هوشمند مانند لپ‌تاپ یا تلفن همراه انجام داد و مراجعان می‌توانند بین جلسات تلفنی، ویدیویی یا چت زنده با درمانگر خود صحبت کنند.
علاوه بر درمان حضوری خانواده، زوج درمانی حضوری یا آنلاین یا مشاوره والدین نیز می‌تواند برای بحث در مورد نگرانی‌های خانوادگی مرتبط با ازدواج یا درگیری‌های زوجین مفید باشد.
اخیر مطالعه‌ای نشان می‌دهد زوج‌هایی که با درمانگران آنلاین ازدواج و خانواده کار می‌کنند، این شکل از درمان را برای بیان احساسات خود مناسب می‌دانند و احساس قضاوت کمتری نسبت به جلسات حضوری دارند. شرکت‌کنندگان احساس می‌کردند که درمان مبتنی بر ویدیو به آنها این امکان را می‌دهد تا روی فرآیند درمانی تجربی تمرکز بیشتری داشته باشند و نسبت به درمان سنتی حضوری، حس کنترل و راحتی بیشتری را برایشان به ارمغان می‌آورد.
نتیجه‌گیری
تحقیقات و شواهد تجربی نشان‌دهنده قدرت خانواده درمانی در تقویت بنیان خانواده است. شما می‌توانید از طریق تماس با کلینیک روانشناسی آفتاب یک جلسه مشاوره با بهترین خانواده درمانگران تهران رزرو کنید. همین امروز با ما تماس بگیرید تا بهترین مشاوره خانواده را متناسب با نیازتان به شما معرفی کنیم.
