آیا تا به حال احساس کرده اید که به هیچ کجا تعلق ندارید؟ تا بحال این فکر به سراغتان آمده که دیگران شما را عجیب و غریب می دانند؟ احساس کرده‌اید که هیچکس شما را به طور کامل درک نمی کند؟ اگر جواب شما به یک یا چند مورد از این سوالات بله باشد، ممکن است شما طرحواره انزوای اجتماعی داشته باشید.
این مقاله برای پاسخ به هر سوالیست که در مورد این طرحواره ممکن است داشته باشید. ما در ادامه موضوعات زیر را پوشش میدهیم:
- طرحواره انزوای اجتماعی چیست
- توضیحی در مورد طرحواره های ناسازگار اولیه(EMS)
- علل طرحواره انزوای اجتماعی
- نشانه های طرحواره انزوای اجتماعی در دوران کودکی و بزرگسالی
- طرحواره انزوای اجتماعی چگونه بر زندگی فرد تأثیر می گذارد
- درمان طرحواره انزوای اجتماعی
طرحواره انزوای اجتماعی چیست؟
طرحواره انزوای اجتماعی یکی از ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه (EMS) است. در حالی که بسیاری از ما گاهی احساس می‌کنیم که به جایی تعلق نداریم، افرادی که طرحواره انزوای اجتماعی دارند، به دلیل اینکه فکر می‌کنند بیش از حد با دیگران متفاوت هستند، احساس می‌کنند که هرگز جایی در جمع ندارند. این امر می‌تواند منجر به اجتناب از تعامل با دیگران شود و در نتیجه احساس انزوا و تنهایی را تشدید کند.
طرحواره‌های ناسازگار اولیه
تأثیر اکثر باورها بر زندگی روزمره ما محدود است ولی برخی از آنها بر عملکرد روزانه ما، از جمله نگرش نسبت به خود و نحوه تعامل با دیگران، تأثیر می‌گذارند. این باورهای بنیادی یا طرحواره‌ها در دوران کودکی از طریق تعامل با مراقبان اصلی ما یعنی مادر و پدر شکل می‌گیرند. با این حال، اگر رابطه ما با مراقبان اصلی‌مان ناامن بوده باشد یا اگر اطلاعاتی که بر اساس آن باورهایمان را بنا کرده‌ایم نادرست باشد، ممکن است به باورهای محدودکننده یا غیرمفید دچار شویم. این نوع باورهای منفی، طرحواره‌های ناسازگار نامیده می‌شوند. انزوای اجتماعی یک نمونه از طرحواره‌های ناسازگار است. برای آشنایی بیشتر با طرحواره‌های ناسازگار اولیه می‌توانید مقاله طرحواره درمانی: راهنمای جامع را بخوانید.
چه چیزی باعث ایجاد طرحواره انزوای اجتماعی می‌شود؟
به طور کلی، طروحواره‌های ناسازگار اولیه، زمانی در دوران کودکی ایجاد می‌شوند که مراقب اصلی به نیازهای کودک خود، توجهی نداشته باشد. این ممکن است به طور ناخواسته اتفاق بیفتد، به این صورت که مراقب متوجه نشانه‌های نیاز کودک نشود یا آنها را به اشتباه تفسیر کند.
با این حال، شرایط دیگری نیز ممکن است منجر به طرحواره انزوای اجتماعی شود. یک نمونه از این موارد زمانی است که مادر با فرزند خود متفاوت از سایر فرزندان رفتار می‌کند یا به او القا می‌کند که تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که به شیوه خاصی رفتار کند. این رفتار ممکن است به این دلیل باشد که این مراقبان منابع درونی کافی برای برخورد با رفتار کودک و برآوردن نیازهای او را ندارند – به دلایلی مانند بیماری روانی، تجربیات گذشته یا طرحواره‌های ناسازگار خودشان.
این طرحواره همچنین ممکن است به دلیل شرایط شخصی، که کودک در آن قرار گرفته است، به وجود بیاید. در حالی که این شرایط شخصی ممکن است آشکارا منفی نبوده باشند، اما باز هم ممکن است باعث شوند کودک احساس کند با دیگران متفاوت است. شاید کودک به دلایل معلولیت، گرایش جنسی، هوش یا نقص عضو با دیگران متفاوت بوده است. یا شاید کل خانواده کودک به دلایلی مانند قومیت، سابقه نظامی، مذهب یا وضعیت مالی با دیگران متفاوت بوده‌اند. علاوه بر این، تعامل با افراد خارج از خانه کودک ممکن است هرگونه احساس متفاوت بودن را تشدید کند، به ویژه اگر به همین دلیل کودک مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشد.
در نهایت، این طرحواره می‌تواند صرفاً به دلیل عدم فرصت برای برقراری روابط نزدیک با دیگران ایجاد شود. به عنوان مثال، اگر خانواده کودک زیاد نقل مکان می‌کردند، ممکن است او فرصتی برای ایجاد روابط دوستانه نزدیک و احساس تعلق به یک جامعه پیدا نکرده باشد.
نشانه‌های طرحواره انزوای اجتماعی
به عنوان انسان، برای اطمینان از بقای خود، تکامل یافته‌ایم تا بخشی از یک قبیله یا گروه باشیم. به همین دلیل، همه ما می‌خواهیم احساس تعلق داشته باشیم. هنگامی که این احساس را نداشته باشیم، احساس تنهایی می‌کنیم. این علامت بدن ماست که نشان می‌دهد برای بقا نیاز به ارتباط با دیگران داریم. با این حال، اگر شما طرحواره انزوای اجتماعی داشته باشید، ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شوید.
پیش از اینکه عمیقاً به نشانه‌های زرحواره انزوای اجتماعی بپردازیم، باید توجه داشته باشید که درون‌گرایی و برون‌گرایی کاملاً جدا از طرحواره انزوای اجتماعی هستند. درون‌گرا بودن به این معنی است که فرد با تنها بودن انرژی می‌گیرد؛ در حالی که برون‌گرا بودن به این معنی است که فرد با بودن در کنار دیگران انرژی دریافت می‌کند. درون‌گرایی و برون‌گرایی به میزان راحتی فرد در کنار دیگران یا باورهای هسته‌ای که فرد در مورد خود دارد، ارتباطی ندارد. بنابراین، در حالی که اغلب برون‌گراها در تعاملات اجتماعی احساس راحتی بیشتری می‌کنند، اما کاملاً ممکن است افراد برون‌گرا نیز طرحواره انزوای اجتماعی داشته باشند و در واقع، به دلیل همین ویژگی شخصیتی، تحت تأثیر عمیق‌تری از آن قرار بگیرند.
نشانه‌های طرحواره انزوای اجتماعی در دوران کودکی و بزرگسالی به شرح زیر است:
طرحواره انزوای اجتماعی در دوران کودکی
کودکان با طرحواره انزوای اجتماعی ذاتاً احساس می‌کنند با دیگران متفاوت هستند. به دلیل این احساسات، آنها تمایل دارند خودشان را کنار بکشند و از گروه‌های اجتماعی دوری کنند. اگرچه ممکن است برای دوست‌یابی تلاش کنند، اما در این کار با مشکل مواجه می‌شوند. حتی ممکن است به خاطر دلیلی که باعث احساس متفاوت بودن آنها می‌شود، مورد آزار و اذیت قرار گیرند. این کودکان که احساس طردشدگی از سوی همسالان خود را تجربه می‌کنند، ممکن است حتی از نظر کلامی یا فیزیکی نسبت به دیگران پرخاشگر شوند. این پرخاشگری ناشی از نیاز به رهایی از احساسات شدید یا برای ابراز خشم و درک اتفاقی است که برایشان افتاده.
از سوی دیگر، برخی از کودکان با طرحواره انزوای اجتماعی ممکن است برای پذیرفته شدن توسط همسالان خود، به سختی تلاش کنند. احتمالا منفعل می‌شوند، به امید اینکه دیگران را راضی کنند، یا ممکن است جذاب و بسیار اجتماعی شوند. در حالی که این استراتژی نقاط قوتی دارد، در نهایت این باور را تقویت می‌کند که آنها به دلیل متفاوت بودن، باید سخت‌تر از دیگران برای پذیرفته شدن تلاش کنند. به احتمال زیاد، با وجود پذیرفته شدن، همچنان احساس تنهایی و انزوا خواهند کرد.
طرحواره انزوای اجتماعی در بزرگسالان
بزرگسالان با طرحواره انزوای اجتماعی معمولا احساس می‌کنند به جایی تعلق ندارند و همیشه در حاشیه گروه‌ها هستند. این افراد احساس می‌کنند دیگران آنها را به طور کامل درک نمی‌کنند. چنین احساساتی برقراری ارتباط با دیگران را برایشان دشوار می‌کند و باعث می‌شود احساس کنند برای پذیرفته شدن نیاز به تلاش زیادی دارند.
در نتیجه این افکار و باورها، بزرگسالان با طرحواره انزوای اجتماعی در کنار دیگران احساس خجالت و اضطراب زیادی دارند. آنها با وجود اینکه می‌خواهند بخشی از یک گروه اجتماعی باشند، احساس متفاوت بودنشان باعث می‌شود واقعاً از بودن در کنار دیگران لذت نبرند. حتی ممکن است برای برقراری تعاملات اجتماعی، یک شخصیت ساختگی به نمایش بگذارند. اما این کار می‌تواند منجر به احساسات شدیدتر تنهایی و انزوا در تعاملات اجتماعی شود. در نهایت، این احساسات شدید می‌تواند منجر به اجتناب کامل از تعاملات اجتماعی شود که احساس تنهایی و انزوا را بیشتر تشدید می‌کند.
برخی از بزرگسالان با طرحواره انزوای اجتماعی، نسبت به خود بسیار انتقادی هستند. این موضوع با مقایسه منفی خود با دیگران بیشتر تشدید می‌شود. آنها ممکن است تصور کنند که برقراری ارتباط برای دیگران آسان‌تر است، بنابراین مشکل باید از جانب خودشان باشد. این نوع تفکر، باور متفاوت بودنشان را بیشتر تقویت می‌کند.
قابل درک است که افراد با طرحواره انزوای اجتماعی ممکن است استرس زیادی را تجربه کنند و راهبردهای مقابله ناسالمی را در پیش بگیرند. رایج‌ترین راهبرد این است که برای آرامش در جمع یا تسکین موقتی به الکل یا مواد مخدر رو بیاورند.
چگونه افراد با طرحواره انزوای اجتماعی مقابله می‌کنند؟
داشتن طرحواره انزوای اجتماعی به این معنی است که برقراری ارتباط با دیگران می‌تواند دشوار باشد. از یک طرف، چنین افرادی می‌خواهند احساس تعلق داشته باشند، اما از طرف دیگر، زمانی که با دیگران تعامل می‌کنند، احساس طردشدگی دارند. برای بسیاری، این احساس می‌تواند مانند گیر افتادن بین دوراهی باشد.
افراد با طرحواره انزوای اجتماعی برای کنار آمدن با این احساسات دشوار و متناقض، تمایل دارند به یکی از این سه روش واکنش نشان دهند: اجتناب، جبران افراطی یا تسلیم شدن.
اجتناب
به طور معمول، افراد با طرحواره انزوای اجتماعی از تعاملات اجتماعی اجتناب می‌کنند. احساس اضطراب و عدم تعلق در حین تعاملات اجتماعی به این معنی است که خود این عمل دافعه‌کننده است. بنابراین، فردی با این طرحواره ممکن است تعاملات اجتماعی را مصنوعی بداند و معتقد باشد که فقط در تنهایی خود می‌تواند واقعاً خودش باشد.
در حالی که دوری از افراد دیگر ممکن است در ابتدا آرامش‌بخش باشد، متأسفانه این رفتار احساس تنهایی را بدتر می‌کند. اگر فردی با طرحواره انزوای اجتماعی شروع به دوست‌یابی کند، ممکن است ناخواسته با دور کردن آنها، این دوستی را خراب کند. این کار برای اجتناب از طرد شدن است، زیر فرد فکر می‌کند زمانی که دیگران متوجه شوند او واقعاً چقدر متفاوت است، او را ترک خواهند کرد.
جبران افراطی
از طرف دیگر، ممکن است فردی با طرحواره انزوای اجتماعی از طریق رفتار خود، این باورها را بیش از حد جبران کند. انجام این کار معمولا به شکل رفتار بیش از حد اجتماعی و صمیمی صورت می‌گیرد . از طرف دیگر، آنها ممکن است سخت روی ظاهر خود، چه از نظر فیزیکی و چه در حضور اجتماعی‌شان، کار کنند. همچنین ممکن است حضور پررنگی در شبکه‌های اجتماعی داشته باشند.
از یک نظر، جبران افراطی ممکن است تأثیر مثبتی داشته باشد. این کار به افراد با طرحواره انزوای اجتماعی کمک می‌کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند و احساس کنند بخشی از یک جامعه هستند. با این حال، این افراد ممکن است برای پذیرفته شدن، از شخصیت‌های ظاهری استفاده کرده و هویت واقعی خود را پنهان کنند. چنین رفتاری همچنین ممکن است با این باور همراه باشد که دیگران در صورت شناختن درست آنها، آنها را رد می‌کنند. علاوه بر این، این افراد ممکن است پس از چنین تعاملات اجتماعی احساس خستگی کنند، زیرا سعی می‌کنند به گونه‌ای که فکر می‌کنند «قابل‌قبول‌ترین» رفتار است، عمل کنند. در نهایت، جبران افراطی فقط احساس تنهایی و درک نشدن را تقویت می‌کند.
تسلیم شدن
برخی با تسلیم شدن به طرحواره انزوای اجتماعی با آن کنار می‌آیند. این افراد کاملاً این باور را می‌پذیرند که با دیگران متفاوت هستند و جایی در جمع ندارند. بنابراین، ممکن است تصمیم بگیرند به طور کامل از موقعیت های اجتماعی دوری کنند و خود را به عنوان یک فرد منزوی معرفی کنند. در حالی که این کار ممکن است از برخی جهات تسکین‌دهنده باشد، اما فقط احساس تنهایی و انزوا را بیشتر تشدید می‌کند و این باور را تقویت می‌کند که آنها با دیگران متفاوت هستند.
درمان طرحواره انزوای اجتماعی
احساس تعلق داشتن یک نیاز اساسی است. بنابراین، داشتن طرحواره انزوای اجتماعی و اجتناب از تعاملات اجتماعی می‌تواند منجر به احساس تنهایی و احتمالاً اضطراب و افسردگی شود. با توجه به اینکه افراد با طرحواره انزوای اجتماعی به دلیل احساس متفاوت بودن از تعامل اجتماعی اجتناب می‌کنند، برایشان گذراندن دوره درمان احتمالا ناراحت‌کننده است – اما با این حال، درمان یک جزء کلیدی برای رشد مثبت است.
طرحواره درمانی بر تجربیات دوران کودکی و ایجاد رابطه درمانی برای به چالش کشیدن طرحواره‌های ناسازگار تمرکز می‌کند. در مورد طرحواره انزوای اجتماعی، برای کمک به بهبودی، روی ارتقای مهارت‌های اجتماعی نیز کار می‌شود. همچنین مهم است که توجه داشته باشید که تغییر طرحواره ناسازگار دشوار است ولی با تعهد، ثبات و درمان مناسب، دستیابی به تغییر مثبت کاملاً ممکن است.
دلایل متفاوت بودن خود را بررسی کنید
احساس ما نسبت به اینکه تعاملات اجتماعی چگونه پیش رفته است تحت تأثیر احساسات و تعصبات ما قرار دارد. سعی کنید عینی‌تر باشید. فهرستی از ویژگی‌های شخصی خود تهیه کنید که احساس می‌کنید با افراد دیگر متفاوت است. از خود بپرسید که آیا واقعاً به دلیل داشتن این ویژگی‌ها متفاوت هستید؟ آیا افراد دیگری هستند که همین تفاوت‌ها را دارند؟ هیچ کس کاملاً منحصر به فرد نیست. به دنبال گروه‌هایی از افرادی باشید که علایق مشترک دارند و/یا افرادی که بر موانع مشابهی غلبه کرده‌اند.
چه می‌شود اگر اصلاً تفاوتی نداشته باشید؟ اگر افراد دیگر باعث شده‌اند احساس متفاوتی داشته باشید، از خود بپرسید که آیا رفتار آنها واقعاً مناسب است؟ با بهترین دوستتان به همین شکل رفتار می‌شد، آیا فکر می‌کردید ناعادلانه است؟ اگر به این نتیجه رسیدید که دیگران با شما منصفانه یا ناعادلانه رفتار کرده‌اند، برای اصلاح دست به کار شوید. اگر در محل کار مورد تبعیض قرار می‌گیرید، این موضوع را در محل کار خود مطرح کنید و تغییراتی در زندگی شخصی خود ایجاد کنید تا مطمئن شوید به درستی حمایت می‌شوید. شما حق دارید در همه زمینه‌های زندگی مورد احترام قرار بگیرید و با شما رفتار خوبی شود.
خودتان باشید
شاید گفتنش آسان‌تر از انجام دادنش باشد، اما اگر می‌خواهید افرادی را پیدا کنید که احساس درک شدن به شما بدهند، باید مایل باشید در تعاملات اجتماعی خودتان باشید. اگر به روشی رفتار کنید که فکر می‌کنید برای دیگران قابل‌قبول‌تر است، به افراد دیگر فرصت نمی‌دهید تا شما را به طور کامل بشناسند و با شما ارتباط برقرار کنند. در حالی که پنهان کردن شخصیت واقعی خود با لبخند زدن مصنوعی ممکن است آسان‌تر به نظر برسد، در واقع فرصتی برای پیدا کردن کسی که واقعاً با او ارتباط برقرار کنید را از دست می‌دهید.
خودتان بودن به معنای آسیب‌پذیری در مقابل افرادی است که شما را می‌شناسند و به آنها اجازه می‌دهید شما را در شرایطی که در بهترین حالت خود نیستید ببینند. اگرچه احساسات منفی احتمالاً باعث می‌شود که بخواهید از تعاملات اجتماعی عقب‌نشینی کنید، سعی کنید احساس واقعی خود را پنهان نکنید. برای ایجاد دوستی‌های نزدیک، ضروری است که خودتان باشید و به خود اجازه دهید کاملاً دیده شوید.
به دنبال درمان باشید
اگر طرحواره انزوای اجتماعی دارید، ممکن است لازم باشد روی احساسات شدید ناشی از روابط گذشته کار کنید. همچنین ممکن است اضطراب زیادی در مورد تعاملات اجتماعی داشته باشید و لازم باشد انتظارات سالمی را ایجاد کنید و مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود بخشید. مشاوره فردی با یک طرحواره درمانگر متخصص می‌تواند شرایط ایده‌آل برای تغییر را برای شما فراهم کند. همین امروز با ما تماس بگیرید.
