در مقابل خودزنی کودک چه رفتاری داشته باشیم؟

یکی از مهم‌ترین مواردی که باید از جانب والدین در مقابل خود زنی کودک مورد توجه قرار بگیرد این است که والدین حتما باید به این کودکان محبت عاطفی و جسمی داشته باشند. از جمله محبت‌های عاطفی جسمی می‌توان به بغل کردن کودک، بوسیدن کودک و … اشاره داشت. چرا که والدین با این کار ارزشمند بودن بدن کودک را به او نشان می‌دهند.
کودک باید متوجه شود که ظاهر و بدن او ارزشمند است و نباید به بدنش آسیب بزند. به همین دلیل برای درک این نکته نوازش و مــهربانی با کودکان به خصوص همراه با جملات محبت آمیز یک راهکار مؤثر است تا کودک بیاموزد که بدن او یک راه برای ابراز محبت است و نباید با خود زنی به آن صدمه بزند. دیگر راه کارهایی که می‌توانید برای کاهش خودزنی کودک از آن‌ها استفاده کنید شامل موارد زیر است:
• پیش از هر چیز آرامش خود را حفظ کنید
مشاهده خودزنی کودک می‌تواند برای والدین شوکه کننده باشد یا حتی ناراحتی، خشم و عصبانیت زیادی را برانگیزد. دراین شرایط پیش از هرچیز بسیار اهمیت دارد که از مهارت کافی برای کنترل هیجانات خود برخوردار باشید و واکنش‌های تندی نشان ندهید. هرچقدر در این شرایط آرام تر بمانید بیشتر می‌توانید به فرزند خود کمک کنید.
• برقراری ارتباط سالم
اگر میخواهید راهی برای درمان خودزنی در کودکتان پیدا کنید، باید با او رابطه خوبی برقرار کنید. به همین منظور ارتباط باز بین خود و فرزندتان را حفظ کنید و به یاد داشته باشید که آنها ممکن است از آسیب زدن به خود احساس شرم کنند و صحبت مورد آن بسیار دشوار است. اما نگران نباشید اینجا چند روش برای شروع مکالمه آورده شده است:
با کودک خود صحبت کنید اما با عصبانیت حرف نزنید.
از پرسیدن سوالات پشت سر هم بپرهیزید.
تنها اگر احساس میکنید کودکتان به شما اعتماد کرده، از او بپرسید که چه چیزی باعث میشود او به خودزنی روی آورد.
• در کودکان احساس شرم ایجاد نکنید
متأسفانه، والدین اغلب به قدری از خودزنی کودک وحشت میکنند که بیش از حد واکنش نشان میدهند. وقتی والدین بیش از حد واکنش نشان میدهند، ناخواسته فرزند خود را شرمنده میکنند. تصور آنها این است که فرزندشان قصد دارد “گام بعدی” را بردارد و خودکشی کند.
همانطور که گفتیم خودزنی همیشه منجر به خودکشی نمیشود. لذا شما نباید کاری کنید که فرد احساس شرم کند، زیرا این امر فقط باعث میشود که آنها بخواهند این کار را بیشتر انجام دهند. پس از واکنش های شدید بپرهیزید.
• خودزنی را با فعالیتهای دیگر جایگزین کنید
برای مقابله با خودزنی کودکان سعی کنید، راه های سالم برای مقابله با استرس و اضطراب و… را به فرزندتان آموزش دهید. اینجا لیستی از گزینه های جایگزین خودزنی بچه آورده شده است:
– به فرزندتان توصیه کنید که یک دوش آب گرم بگیرد و به موسیقی گوش دهد یا‌ کمی قدم بزند.
– زمان عصبانیت به جای پرخاشگری  یک بالش را فشار دهد یا یک تکه یخ را در دست بگیرد.
– به او بیاموزید احساسات خود را به جای نگه داشتن درسینه، بروز دهد (نوعی ورزش میتواند در رفع تنش بسیار کمک کننده باشد)
– کار با رنگ، خاک رس، خمیر بازی و غیره نیز برای مقابله با پرخاشگری درکودکان مفید است.
– همچنین به کودک خود یادآوری کنید که احساسات شدید مانند غم، عصبانیت، ترس و اضطراب طبیعی است، اما اینها دوام ندارند.
• پرت کردن حواس
سعی کنید وقت بیشتری را اوقــات فراغت کودکان برای تفریح و بازی با آن ها اختصاص بدهید. شما می‌توانید حین بازی وقت بیشتری را برای هدایت عصبانیت کودکتان کسب کنید. زمان‌هایی که او قصد خودزنی دارد، سعی کنید حواس او را از این کار پرت کنید و او را سرگرم بازی کنید.
• تسلیم خواسته‌های غیر معقول کودک نشوید
کودکان برای برآورده شدن خواسته خود دست به خودزنی می‌زنند. شما به هیچ وجه نباید نسبت به خود زنی کودک خود بی‌اعتنا باشید. در چنین شرایطی والدین باید کودک خود را در آغوش بگیرند و به او محبت جسمانی کنند. ولی نکته مهم این است که نباید محبت و توجه جسمانی به کودک را با برآورده کردن خواسته‌های کودک اشتباه بگیرید.
در صورتی که سریعا با مشاهده خودزنی کودک خواسته او را برآورده کنید، در واقع به تقویت رفتار او پرداخته‌اید؛ کودک متوجه می‌شود که می‌تواند با خودزنی توجه والدین را جلب کرده و به خواسته خود برسد. در واقع والدین نحوه بــرخورد با اشتباهات کودک را باید بدانند و در شرایطی که کودک با رفتارهای نادرست سعی در رسیدن به خواسته هایش دارد با آن به درستی مقابله کنند.
• حرف زدن و شناخت احساسات
فراموش نکنید که باید به کودک خود بیاموزید تا احــساسات خود را بشناسد و بتواند آن‌ها را به صورت مناسب بیان کند. زمان‌هایی که آرام است، با کودک صحبت کنید و به او بیاموزید تا در مورد ناراحتی‌هایش صحبت کند. می‌توانید به او بگوئید: «عزیز دلم وقتی عصبانی شدی و یاد گرفتی عصبانیتت رو با من درمیون بذاری، من می‌فهمم که تو بزرگ شدی و این خیلی عالیه» سعی نمایید موضعی غیر قضاوتی داشته باشید و به جای نصیحت کردن اجازه دهید بیشتر کودک حرف بزند. همین که فرزندتان ببیند شما به احساسات او اهمیت داده و تمایل به درک او دارید تا حد زیادی در روحیه اش تاثیر می‌گذارد و در نتیجه رفتار خود زنی او کاهش پیدا می‌کند.
• در مورد هیجانات مختلف به خصوص هیجان خشم به کودک توضیح دهید
بسیاری از کودکان دانش هیجانی کمی دارند. آن‌ها از بروز حالات مختلف خود آگاه نیستند و نمی‌دانند زمانی که به شدت ناراحت یا عصبانی می‌شوند باید چه کاری انجام دهند. به عنوان یک پدر و مادر بسیار اهمیت دارد که در مورد هیجانات و احساسات مختلف به فرزندتان آگاهی بدهید.
به کودک بگویید که بروز هر یک از این احساسات در انسان طبیعی هستند هرچند تحمل آن‌ها ممکن است بسیار دشوار به نظر برسد. با این حال راه حل‌های مختلفی وجود دارد که به شیوه سالم کمک می‌کنند آن‌ها را در خود مدیریت کنند. برای اینکه آموزش‌های کامل تری در اختیار فرزندتان بگذارید مراجعه به یک روانشناس کودک می‌تواند تا حد زیادی مفید واقع شود.
• بازی با آب و کف
برای کودکانی که خود زنی دارند راهکار بازی با آب و کف می‌تواند یک راهکار بسیار مناسب باشد؛ چرا که از این طریق می‌توانید به او بیاموزید که چگونه بدن خود را نوازش کند و ارزش آن را درک نماید. بازی کف و آب همچنین باعث کاهـش اضطراب کودکان وتنش‌های روحی و افزاش آرامش در کودک می‌شود. با کاهش تنش بالطبع خود زنی کودکان کاهش می‌یابد.
• در مورد افسردگی و سایر اختلالات دوران کودکی هشیار باشید
بسیاری از والدین در مورد مشکلات مرتبط با سلامت روان در دوران کودکی اطلاعات چندانی ندارند. این درحالی است که کودکان تحت تاثیر عوامل مختلف ممکن است با اختلالات روانشناختی گوناگونی مواجه شوند. از جمله رایج ترین اختلالات این برهه زمانی می‌توان به افسردگی و انواع ترس‌ها و اضطراب‌های دوران کودکی اشاره کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهند که رفتار خودزنی به خصوص خودزنی پنهان در کودکانی که دچار مشکلات مرتبط با سلامت روان هستند بیش از سایرین دیده می‌شود. در نتیجه لازم است با علائم این اختلال‌ها آشنا بوده و درصورت مشاهده تغییرات رفتاری بارز درفرزند خود به موقع از یک متخصص کمک بگیرید.
• درمان خودزنی کودک با استفاده از مشاوره روانشناسی
درزمان بروز رفتار‌های پرخاشگرایانه و خودزنی کودک با استفاده از رفتار‌های محبت آمیز نگرانی خود را ابراز نمایید. مثلا اگر کودکتان سرش را به دیوار می‌کوبد یک حائل نرم مقابل سر او قرار دهید و با جمله‌ای محبت آمیز به او بگویید که می‌دانید چقدر ناراحت است اما او را دوست دارید و نمی‌خواهید که بدن زیبای او آسیب ببیند. در نهایت دریافت مشاوره های روانــشناسی کودک از یک فرد متخصص زمینه کودک و نوجوان می‌تواند به شما برای کاهش خود زنی کودکتان و انجام عملی راه‌کارهای ذکر شده کمک کند. مشاور روش‌های صحیح محبت و ابراز عشق به کودک را می‌آموزد.همچنین خودزنی امکان دارد علامت بیماري روانی من جمله اختلال های شخصیت( به خصوص اختلال شخصیت مرزي)، اختلال دو قطبی، بیماری افسردگی عمده، اختلال های اضطرابی( به خصوص اختلال وسواسی جبری) و اسکیزوفرنی باشد.