جهان امروز، جهان تغییرات است.
تغییر، تصمیم گیری را دشوار می سـازد.
بـه همـان انـدازه کـه تغییر براي سازمان ها ایجاد مشکل می کند، به همان اندازه هم فرصت هایی را براي سازمان ها به وجود می آورد. چگونگی برخورد با تغییر، ارتباط مستقیمی با چگونگی تصمیم گیري دارد. درواقع، افراد قبل از عمل کردن، تأمین دلیل می کنند. به همین علـت اسـت کـه شـناخت فراینـد تصمیم گیري در توجیه و پیش بینی رفتار انسان می تواند مفید واقع شود.
تصمیم گیری چیست؟
تصمیمگیری یک فرآیند ذهنی است که طی آن یک مسیر را از میان چندین مسیر انتخاب میکنیم. در واقع تصمیم گرفتن یعنی توان تشخیص بهترین راه از میان راههای متعددی که پیش روی انسان قرار دارد. واژه تصمیمگیری در لغت به معنای اراده کردن، قصد کردن و در اصطلاح انتخاب کردن از میان دو یا چند راه کار یا گزینه است. بنابراین تصمیمگیری فرایند ارزشیابی گزینهها و راههای موجود، بررسی پیش بینی نتایج هریک از آنها برای رسیدن به هدف و در نهایت انتخاب است. تصمیمگیری روند شناسایی و انتخاب گزینهها بر اساس ارزشها و ترجیحات تصمیم گیرنده است.
هر تصمیم مسئولیتها و نتایجی دارد که بر زندگی انسان تاثیر میگذارد. اگر افراد بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیمگیری کنند مسلماً در سطوح بالاتری از سلامت روان قرار خواهند گرفت. این مهارت توجه و دقت ما را در زمان تصمیمگیری بالا میبرد و باعث کم شدن خطاها میشود. فرد بدون داشتن این مهارت فردی نمیتواند انتخاب درست داشته باشد بنابراین مجبور است استرس و اضطرابی را که در اثر انتخاب نادرست بر او وارد میشود تحمل کند. هرچه تصمیمگیری مناسب و درست باشد بهداشت روانی فرد و جامعه را تامین کرده و به ایجاد یک زندگی خوب و موفق کمک میکند.
چه در محیط خانه و خانواده و چه در کسب و کارها و سازمانهای بزرگ، پیش میآید که مسئولیت انتخاب گزینهی نهایی بر عهدهی یک نفر گذاشته میشود؛ اما فرد یا افراد دیگری هستند که در مراحل قبلی تصمیم گیری، نقش ایفا میکنند.
گردآوری اطلاعات و تحلیل آنها، معرفی منابعی که میتوان به آنها مراجعه کرد، فهرست کردن گزینهها و برآورد هزینه و دستاورد هر گزینه، از جمله فعالیتهایی است که پیش از انتخاب نهایی انجام میشود و ممکن است انتخابکنندهی نهایی (فرد تصمیمگیر) آنها را بر عهدهی افرادی دیگر بگذارد.
کسانی که تا قبل از مرحلهی انتخاب نهایی، در تصمیم گیری نقش ایفا میکنند، تصمیم ساز نامیده میشوند.
پشتیبانی از تصمیم یا تصمیم یاری (Decision Support)
هنگام اشاره به مفهوم تصمیم سازی و تفاوت آن با تصمیم گیری، اصطلاح دیگری هم هست که مورد توجه قرار میگیرد و آن، تصمیم یاری است.
تصمیم سازی، میتواند آگاهانه یا ناآگاهانه باشد. همچنین میتواند سازنده یا مخرب باشد. اما تصمیمیاری دارای بار معنایی مثبت است.
تصمیمیاری را میتوان یک وظیفه یا کارکرد در نظر گرفت. وظیفه و کارکردی که میتواند برای یک انسان یا یک سیستم تعریف شود.
مثلاً ممکن است از یک مدیر بشنوید که میگوید من سیستم CRM را به عنوان یک ابزار برای بهبود کیفیت تصمیمهایم استفاده میکنم.
مهارت تصمیمگیری چیست؟
ما در بعضی مراحل زندگی با موقعیتهایی مواجه می شویم که ناچار به تصمیمگیری هستیم. اما گاهی به علت گزینههای زیادی که پیش رو داریم دچار شک و تردید می شویم و تصمیمگیری هایمان را به تعویق میاندازیم. گاهی هم تصمیمی را میگیریم اما نتایج حاصل از آن نشان می دهد تصمیم نه چندان درست یا تصمیم اشتباهی گرفتهایم.
به مهارتی که به وسیله آن میتوانیم در موقعیت هایی که با چند گزینه متفاوت روبهرو هستیم بهموقع دست به انتخاب مناسب ترین و بهترین گزینه بزنیم مهارت تصمیم گیری گفته میشود.
مهارت تصمیمگیری روشهای صحیح تصمیمگیری منطقی را به ما میآموزد، توجه و دقتمان را در پروسه ی تصمیم گیری بالا میبرد و باعث پایین آمدن میزان خطا هنگام تصمیمگیری میشود.
چرا باید مهارت تصمیمگیری را در خود تقویت کنیم؟
اصلی ترین وظیفه هر فرد، تصمیم گیری در جهت دستیابی به اهداف می باشد.
حل مسئله بدون تصمیم گیری ممکن نخواهد بود و از آن جایی که هر سازمان یا فرد روزانه با مشکلات و مسائل مختلفی رو به رو می شود، حل مسئله از طریق تصمیم گیری نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
تحقیقات نشان داده زمانی که افراد میتوانند آگاهانه و فعالانه در مورد اعمالشان تصمیمگیری کنند در سطوح بالاتری از سلامت روان قرار خواهند گرفت چون بدون داشتن مهارت تصمیمگیری نمیتوانند انتخابهای درستی در زندگی داشته باشند و استرس، اضطراب و احساس گناه بالایی را در اثر انتخابهای نادرست تجربه میکنند و به تدریج سلامت روانشان پایین خواهد آمد.
بنابراین اگر میخواهید مانند افراد موفق به هدف هایتان در زندگی برسید و قدرت ارزیابی و انتخابتان را با اتکا به دانش تصمیمگیری و تکنیکهای کاربردی و مفیدی که در حوزه تصمیمگیری وجود دارد افزایش دهید باید با فرایند تصمیمگیری مطلوب آشنا شوید و مهارت تصمیمگیری را در خود تقویت کنید.
فرایند تصمیم گیری شامل مراحل زیر است:
- تشخیص دقیق صورت مسئله
- جمع آوری اطلاعات
- پیدا کردن گزینههای مناسب و موجود
- ارزیابی گزینههای مختلف
- انتخاب بهترین گزینه
چه چیزی مانع تصمیم گیری درست و مؤثر می شود؟
- نداشتن اطلاعات کافی
- تعداد افراد تصمیم گیرنده
- وجود وابستگی های عاطفی
نداشتن اطلاعات کافی
اگر اطلاعات کافی ندارید، ممکن است احساس کنید تصمیمی بیپایه و اساس میگیرید. به منظور جمعآوری اطلاعات لازم برای تصمیم گیری، زمان صرف کنید، حتی اگر زمان بسیار محدودی دارید. در صورت لزوم، جمعآوری اطلاعات را با تعیین اینکه کدام دادهها اهمیت بیشتری برایتان دارند، اولویتبندی کنید.
تعداد افراد تصمیم گیرنده
تصمیم گیری توسط یک گروه بسیار مشکل است زیرا هر کس دید و ارزشهای خود را دارد و با اینکه دانستن این دیدگاهها و چرایی و چگونگی اهمیت هر کدام، بسیار مهم است، شاید ضروری باشد که یک نفر مسئولیت تصمیم گیری را بر عهده بگیرد. گاهی، گرفتن هر تصمیمی از بیتصمیمی بهتر است.
وجود وابستگی های عاطفی
معمولا افراد به وضعیت موجود بسیار وابستهاند و تصمیمات قرار است تغییراتی ایجاد کنند، که این تغییر وضعیت برای بیشتر افراد سخت بهنظر میرسد. اما به خاطر داشته باشید که «تصمیم به تصمیم نگرفتن» نیز خود یک تصمیم است.
چطور تصمیم گیری درست داشته باشیم؟
- اگر سابقه تصمیمات اشتباه داشتهاید خودگویی منفی را کنار بگذارید و با اعتماد به نفس به جلو نگاه کنید.
- تصمیمات خود را ثبت کنید. با این کار بعد از گذشت زمان خواهید دید که هرچند، گاهی تصمیمات اشتباهی داشتهاید اما تصمیمات عالی بسیاری گرفته اید. در این صورت آگاهی و دیدگاه متعادل تری خواهید داشت و میتوانید به قدرت انتخاب خود بیشتر اعتماد کنید.
- مسلما تصمیم گیری نیاز به کمی زمان و انرژی ذهنی دارد و بهتر است در زمانی خاص روی موضوع تمرکز کنید.
- لیستی از مزایا و معایب تصمیم خود بنویسید حتی اگر فکر میکنید تقریبا دور از ذهن هستند.
- تحقیق و جستجو کنید گاهی تصمیم گیری کاری سخت و دشوار است. ممکن است اطلاعی در خصوص مسئله مورد نظر نداشته باشید. در این صورت میتوانید با مشورت کردن و مشاوره گرفتن و یا جستجوی آنلاین اطلاعات کافی و مفیدی بدست بیاورید.
- اهداف خود را مرور کنید. این اهداف به دو دسته تقسیم میشوند، اهداف کوتاه مدت و اهداف بلند مدت. گاهی سنجش هدف میتواند قدرت ما را برای گرفتن تصمیم درست بیشتر کند.
سبکهای تصمیمگیری
افراد با توجه به ویژگیهای شخصیتی و موقعیتهای متفاوتی که در آن قرار میگیرند به سبکهای مختلفی تصمیم میگیرند.
- بعضی افراد قادر به تصمیمگیری نیستند و هنگامی که میخواهند دست به انتخاب بزنند مدام دچار شک و تردید میشوند.
- عده ای قادر نیستند به تنهایی تصمیم بگیرند و معمولا از دیگران میخواهند برایشان تصمیم بگیرند. بعضیها خیلی عجولانه تصمیمگیری میکنند و خیلی زود هم پشیمان میشوند.
- عده ای هم با وجود وسواس زیادی که در تصمیمگیریهایشان به خرج میدهند معمولا تصمیمات اشتباهی میگیرند و مجبور میشوند تاوان تصمیمات اشتباهشان را پس بدهند.
- عده ای هم از ترس انتخاب غلط یا پشیمان شدن مدام تصمیمگیریهای خود را به تعویق میاندازند.
انواع تصمیم گیری
تصمیم گیری احساسی
در این سبک فرد براساس هیجانات و احساساتش تصمیم میگیرد. درواقع بدون هیچ آیندهنگری و تحلیل و بررسی منطقی بر اساس جمله «به دلم افتاده این کار را انجام دهم» تصمیم میگیرد کاری را انجام دهد. مثل زمانی که فردی چون از یک نفر خوشش میآید تصمیم میگیرد با او ازدواج کند.
تصمیم گیری تکانشی
به رفتارهایی که بدون هیچ تأمل و تحلیلی به صورت لحظهای بروز پیدا میکند رفتارهای تکانشی گفته میشود. به تصمیمگیریهایی که بدون هیچ تفکر، بررسی و تحلیلی به صورت ناگهانی انجام میشود و فرد برای انتخاب خود هیچ توضیح واضح و مشخصی ندارد هم تصمیمگیری تکانشی گفته میشود که یکی از رایجترین و ملموسترین رفتارهای تکانشی است. مثلا فردی را در نظر بگیرید که چند سال بخش زیادی از درآمدش را برای خرید خودرو یا خانه پسانداز کرده اما یکشبه تصمیم میگیرد یک سفر رویایی دور دنیا برود و کل آن پول را بابت هزینه سفر میپردازد.
تصمیم گیری اجتنابی
بعضی افراد اعتمادبهنفس کافی برای گرفتن تصمیمات مهم زندگیشان را ندارند از این رو هنگامی که در موقعیت انتخاب و تصمیمگیریهای مهم زندگی قرار میگیرند مدام از تصمیمگیری طفره میروند. این عده به علت ترس از تصمیمگیری با به تعویق انداختن تصمیمگیری و گفتن جمله «بیخیال. همه چیز خودش درست میشه» به یک آرامش کاذب و زودگذر میرسند.
تصمیم گیری اضطراری
عده ای هم زمانی که باید دست به انتخاب بزنند و تصمیمگیری کنند مضطرب میشوند. سطح این اضطراب به حدی بالاست که فرد نمیتواند آن را تحمل کند و برای رهایی از این موقعیت پرتنش بدون فکر و بررسی یکی از گزینهها را تنها با هدف خلاصی از اضطراب و فشار موجود انتخاب میکند و تصمیم میگیرد. چون این انتخاب و تصمیم نهتنها حاصل تفکر و بررسی منطقی نیست بلکه تنها با هدف فرار و رهایی از تنش و فشار موقعیت انجام شده به آن تصمیمگیری اضطراری گفته میشود.
تصمیم گیری وسواسی
این عده هم هنگام تصمیمگیری سطح اضطراب بالایی را تجربه میکنند اما این اضطراب و نگرانی ناشی از ترس از تصمیمگیری اشتباه است. از این رو هنگام تصمیمگیری با وسواس خاصی گزینههای مورد نظر را بررسی و بالا و پایین میکنند و به علت حساسیت و وسواس بالا، بیشتر از حد معمول زمان و انرژیشان را صرف تحلیل و بررسی میکنند و همین مسأله باعث میشود گاهی بعضی از گزینههای مناسب را به علت تعلل زیاد از دست بدهند. معمولا هم بعد از تصمیمگیری احساس پشیمانی میکنند.
تصمیم گیری مطیعانه
در این سبک تصمیمگیری فرد تصمیمگیرنده بدون در نظر گرفتن خواستهها و اهداف خود تنها به منظور برآورده کردن خواستههای دیگران بهراحتی به آنها اجازه میدهد به جای او تصمیم بگیرند. این افراد معمولا اعتمادبهنفس لازم برای تصمیمگیری درباره خود و زندگیشان را ندارند و با واگذاری تصمیمگیری به دیگران یا اطاعت بیچون و چرا از تصمیماتی که دیگران برایشان میگیرند ناخودآگاه از زیر بار مسئولیت تصمیمگیری شانه خالی میکنند.
تصمیم گیری تقدیری
افرادی که در زندگیشان به این سبک تصمیمگیری میکنند باور دارند شکست و موفقیت افراد به شانس و اقبال آنها بستگی دارد. این عده معمولا فکر نمیکنند خودشان هم در رقم زدن سرنوشت و آنچه قرار است برایشان اتفاق بیفتد نقشی دارند از این رو در موقعیتهای مختلف زندگی براساس جمله «هر چه پیش آید، خوش آید» و سپردن همه چیز به قضا و قدر بهطور شانسی دست به انتخاب بین گزینهها میزنند.
تصمیم گیری منطقی
در این سبک از تصمیمگیری فرد تلاش میکند براساس تفکر منطقی با جمعآوری اطلاعات لازم درباره گزینههای موجود، آنها را بررسی و سبک و سنگین کند و با در نظر گرفتن همه جوانب و پیشبینی پیامدهای احتمالی انتخاب هر گزینه، دست به انتخاب بهترین گزینه بزند و درنهایت یک تصمیم آگاهانه بگیرد. این نوع تصمیمگیری بهترین و سالمترین نوع تصمیمگیری است.
ده اصل کلیدی برای تصمیم گیری
هیچ فرمول ساده و راه میان بری برای تصمیم گیری وجود ندارد . اما روش هایی هست که با استفاده از آنها میتوانیم تصمیم های بهتری بگیریم.
اصل ۱: قبل از تصمیم گیری های مهم کمی بخوابید
کم خوابی میتواند به تصمیم گیری های فاجعه امیز بیانجامد. مطالعات نشان میدهد که یک چهارم تصادفات در بزرگراهها ناشی از خستگی و خواب آلودگی رانندگان است. فاجعه اتمی آمریکادر شیفت شب روی داد.اگر در شرایطی قرار گرفته اید که باید از بین چند گزینه مختلف یکی را انتخاب کنید این انتخاب را به زمانی که به اندازه ی کافی خوابیده اید ،موکول کنید. اگر قرار است تصمیم مهمی بگیرید ،تمام شب را با نگرانی در مورد آن بیدار نمانید. نظرات و فکر های خود را یادداشت کنید و بخوابید ،فردا صبح میتوانید به آنها مراجعه کرده و تصمیم بگیرید.تا حد امکان بکوشید در زمان تصمیم گیری سرحال و با انرژی باشید ،چشمهایتان کاملا باز باشد و با اطمینان تصمیم بگیرید.
اصل ۲: آزاد بودن ذهن و تمرکز ،کمک بزرگی برای تصمیم گیری است
بهترین ایده ها ،معمولا در هنگام دوش گرفتن ،دویدن یا پیاده روی و حتی هنگام خواب به سراغ ما می آیند.چرا؟چون در این زمان ها آرامش داریم و میتوانیم تمرکز کنیم. کاری که در زندگی روزمره و محیط های کاری امروزی امکان پذیر نیست.آزاد بودن ذهن و تمرکز برای تصمیم گیری های خلاقانه ، یک ضرورت است.بسیاری از اوقات اگر ذهن شما در فضا و موقعیت مناسبی باشد پاسخ صحیح خود به خود بدان راه می یابد.اگر به دیوار بسیار بزرگی رسیدید دست به تبر و پتک نبرید. همه چیز با نیروی فیزیکی حل نمیشود. با تمرکز فکری راحت تر میتوانید راهی برای عبور از این دیوار بیابید.
اصل۳: از مشکل فاصله بگیرید
چقدر خوب میشد اگر میتوانستیم هر تصمیمی را چند روز ،به حالت تعویق در آوریم و سپس ،مجددا آن را بررسی کنیم. در این صورت احتمالا میتوانستیم تصمیم های بهتری بگیریم. اگر فرصت کافی ندارید تا از صورت مسئله به اندازه ی کافی دور شوید ،سعی کنید در ذهن خود ،از آن فاصله بگیرید.در ذهن خود تصور کنید که گزینه مورد نظر را انتخاب کرده اید و آینده ای را در ذهنتان مجسم کنید که بر اساس تصمیم شما شکل گرفته است. سپس دنیا را در حالتی تصور کنید که گزینه های دوم و سوم و…. شما انتخاب شده است. بررسی کنید که نتیجه کدام یک بهتر است؟ انتقال تصمیم از یک چارچوب فکری به چارچوب و فضایی متفاوت کمک میکند از مسئله فاصله بگیرید و راه حل های بهتری پیش رویتان قرار گیرد. شاید در افق جدید تصمیم گیری ساده تر باشد.
اصل ۴: از دنیای واقعی فاصله نگیرید
واقع گرا باشید. اگر میخواهید تصمیمی را به صورت جدی و درست تحلیل کنید ،آن را به فضای ایده های مجرد واقعی بیاورید. وقتی از دریچه دنیای واقعی به مسائل نگاه کنید ،برای آنها پاسخ های متفاوتی می یابید. قبل از تصمیم گیری های مهم ،بکوشید برای اعداد و ارقامی که در اختیارتان قرار داده میشود ،مصداق ها و مثالهایی عینی خلق کنید.بکوشید روند اجرایی شدن تصمیم خود را تصور کرده و تاثیر آن را بر زندگی خودتان و سایر انسانها بسنجید.تصمیم ها ،مانند هر کالای دیگری باید برچسب قیمت داشته باشند.هزینه این تصمیم چقدر است؟ آیا شما حاضر به پرداخت آن هزینه هستید؟ بسیاری از تصمیم گیری ها در فضای مجرد ذهنی خوب هستند اما در دنیای واقعی فاجعه می آفرینند. تصمیم های خود را قبل از اینکه پا به دنیای واقعی بگذارند تصور کنید. به کمک این روش ،در مورد نتایج دقیق تر فکر خواهید کرد و تصمیم های بهتری اتخاذ خواهید نمود.
اصل ۵: از یک فرآیند سیستماتیک استفاده کنید
استفاده از یک فرآیند سیستماتیک در تصمیم گیری ،میتواند مانع دخالت پیش فرض ها و بروز بسیاری از اشتباهات در تصمیم گیری ها شود. با یکار گیری یک روش سیستماتیک ، مطمئن خواهید بود که کلیه گزینه ها با دقت و به صورت بی طرفانه مورد توجه قرار گرفته اند و شما قربانی پیش فرض ها و برداشت های خود نشده اید. ضمنا به یاد داشته باشید که این فقط شما نیستید که تلاش میکنید به طور سیستماتیک فکر کنید و تصمی بگیرید.همچنین باید به منطقی بودن تصمیم ها توجه داشته باشیم.بسیاری از دلایلی که برای تصمیم گیری ها میشنویم ،بیش از آنکه « توضیح تصمیم » باشد « توجیه تصمیم » هستند.در صورتی که زمان کافی در اختیار دارید، از فرآیندهای تصمیم گیری سیتماتیک استفاده کنید.
اصل ۶: شیوه تصمیم گیری خود را بشناسید
باید روش تصمیم گیری مورد علاقه خود را بشناسید. بدیهی است که شما همیشه به یک سبک تصمیم گیری نمیکنید. بلکه احتمالا با توجه به موضوع و نوع تصمیم مورد نظر ،شیوه خاصی را انتخاب میکنید.علاوه بر اینکه باید سبک تصمیم گیری خود را بشناسید لازم است سبک تصمیم گیری سایر انسانهایی که در اطراف شما قرار دارند را هم بشناسید.تشخیص شیوه تصمیم گیری تان و شیوه تصمیم گیری کسانی که با شما در ارتباط هستند فرصتی فراهم میکند تا بتوانید راه های مختلف نگاه به یک مسئله ی واحد را بشناسید و با استفاده از آن تصمیم های خود را بهبود بخشید.
اصل ۷: برای اینکه تصمیم گیرنده خوبی باشی، باید تصمیم های اشتباه بسیاری بگیرید
شاید این اصل در نگاه اول زیاد منطقی به نظر نرسد چون بیشتر ما فکر میکنیم یک تصمیم گیر حرفه ای کسی است که سابقه ای طولانی از تصمیم گیری های درست با خود همراه دارد ، اما این طور نیست.یک اشتباه خوب میتواند بهتر از ده ها تصمیم درست اموزنده باشد.برای اینکه تصمیم گیری های خوبی داشته باشید مرتکب اشتباه شوید. اشتباه کنید و اجازه دهید دیگران هم اشتباه کنند.سعی کنید برخی گام های عملی غیر منتظره بردارید، حتی اگر به موفقیت قطعی آنها اطمینان ندارید.این تجربه ها روش تصمیم گیری شما را در آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد.
اصل ۸: از اشتباه های خود درس بگیرید
صرف اشتباه کردن کافی نیست. باید آماده باشید تا از نتایج اشتباهات خود چیز یاد بگیرید. بررسی سیستماتیک تصمیم های گذشته و درس گرفتن ار آنها ،بیش از مدرک رسمی مدیریت ارزش دارد. پنجشنبه شب ها یا شنبه صبح های خود را صرف بررسی تصمیم های هفته گذشته تان کنید. این کار را میتوانید به صورت فردی یا به همراه یکی از اعضای تیم تان انجام دهید. چه تصمیم هایی گرفتید؟ چطور میتوانستید آنها را بهبود دهید؟ این تجربه چطور میتواند مهارت های تصمیم گیری شما را در آینده بهبود بخشد؟
اصل۹: آموزش در آستانه خطر
ما تصمیم های نادرستی را که به نتایج فاجعه آور منجر نشوند ، به سادگی فراموش میکنیم و تمام ذهنمان تنها بر روی تصمیم هایی که واقعا به فاجعه منجر شده اند ،متمرکز میشود.به تصمیم گیری هایی بیاندیشید که شما را تا آستانه بحران پیش برده اند ، هرچند دست تصادف و احتمال ، شمارا از دام نتایج بسیار تاسف بار آنها رهانیده باشد. از آنها درس بگیرید و رفتار خود را برای آینده تغییر دهید.
اصل ۱۰: از تصمیم گیری های دیگران درس بگیرید
همان اندازه که باید وقت و انرژی خود را صرف یادگیری از اشتباهات گذشته تان کنید ، باید به یادگیریاز اشتباهات دیگران هم توجه داشته باشید. تصمیم گیری های مهم دیرگران را مطالعه و بررسی کنید و ببینیدچه عواملی در موفقیت یا شکست آن تصمیم ها نقش داشته اند. البته « مطالعات موردی » و « شبیه سازی شرایط واقعی » میتوانند به شما کمک کنند تا تصمیم گیری را تمرین کنید و بدون نگرانی ار عواقب منفی تصمیم ها به اتخاذ تصمیم بپردازید. از یاد مبرید فرصت های یادگیری شما به اندازه ی تصمیم های اشتباهی است که در زندگی میگیرید.
مدرس: اکرم السادات رضایی
ارائه توسط: زینب غضبانی