تصمیم گیری درست یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی هست که همه ما بهش نیاز داریم. این مهارت نه تنها برای موفقیت در مدرسه و کار لازم هست، بلکه باعث میشه بچه‌ها احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشن و روی پای خودشون بایستن. حالا می‌خوایم ببینیم چطور می‌تونیم مهارت تصمیم گیری رو در بچه‌ها تقویت کنیم. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی کودک با ما در مرکز مشاوره آفتاب تماس بگیرید.
تصمیم گیری یعنی چی؟
تصمیم گیری همون توانایی انتخاب کردن است. یک جور فرایند ذهنی که در اون باید گزینه‌های مختلف رو سبک سنگین کنیم، نتیجه‌ی احتمالی‌شون رو در نظر بگیریم و بعد انتخابمون رو انجام بدیم. برای بعضی‌ها این کار راحت و طبیعی هست ولی برای خیلی‌های دیگه، از جمله بچه‌ها، می‌تونه با تردید و ترس از انتخاب اشتباه همراه باشه. اگر فرزند شما مشکل تصمیم‌گیری داره، خبر خوب اینه که راه‌های زیادی برای کمک بهش برای گرفتن تصمیم‌های آگاهانه و درست وجود داره.
بهترین راهکارها برای تقویت مهارت تصمیم‌گیری در بچه‌ها
بذارید بچه‌ها متناسب با سن‌شون تصمیم بگیرن: بذارید تو کارهای کوچک و متناسب با سن‌شون خودشون انتخاب کنن. مثلا چی بپوشن یا با کدوم اسباب‌بازی بازی کنن.
فکر کردن رو بهشون یاد بدین: بهشون یاد بدین که راجع به انتخاب‌هاشون فکر کنن. ازشون سوال کنید که چرا این گزینه رو انتخاب کردن و بهشون یاد بدین که نتیجه‌ی انتخاب‌هاشون رو حدس بزنن.
الگوی خوبی براشون باشین: خودتون هم جلوی بچه‌ها با فکر و منطق تصمیم بگیرید و راجع به دلایل انتخابتون باهاشون صحبت کنید.
بذارید از اشتباهاتشون یاد بگیرن: اگه یک موقع تصمیم اشتباهی گرفتن، به جای اینکه سرزنش‌شون کنید، باهاشون در موردش حرف بزنید و کمک‌شون کنید که از اشتباهشون درس بگیرن.
راجع به دودلی حرف بزنین: اگه دیدین که خیلی تو انتخاب کردن تردید دارن، باهاشون صحبت کنید و بهشون کمک کنید راه‌حل پیدا کنن.
پشتیبان‌شون باشین: موقع تصمیم‌گیری کنارشون باشین و بهشون اطمینان بدین که از هر تصمیمی که بگیرن، شما حمایت‌شون می‌کنین.
هدف‌گذاری رو بهشون یاد بدین: بهشون یاد بدین که برای خودشون هدف تعیین کنن. اینطوری بهتر می‌تونن راجع به انتخاب‌هاشون فکر کن و ببینن که کدوم انتخاب به رسیدن به هدف‌شون کمک می‌کنه.
مدیریت کردن پول رو بهشون یاد بدین: بهشون یاد بدین که چطور با پول‌شون رفتار کنن. این بهشون کمک می‌کنه که برای خرج کردن‌شون هم تصمیم‌های درست بگیرن.
درباره‌ی نتیجه‌ی انتخاب‌ها باهاشون صحبت کنید: بهشون یاد بدین که هر انتخابی یک نتیجه‌ای داره. به این ترتیب یاد می‌گیرن که با فکر انتخاب کنن.
تشویق‌شون کنید که ریسک کنن: البته ریسک‌های معقولانه! بهشون یاد بدین که بعضی وقت‌ها لازمه که برای پیشرفت ریسک کنن و از تجربه‌های جدید نترسن.
از کی باید مهارت تصمیم‌گیری رو در بچه‌ها تقویت کنیم؟
هر چی زودتر شروع کنید، بهتر هست! ما آدما در همه‌ی کارهای روزمره‌مون تصمیم می‌گیریم. این انتخاب‌های کوچیک، نتیجه‌ی سال‌ها تمرین توی تصمیم‌گیری هست. بچه‌ها، مخصوصا بچه‌های کوچیک، گزینه‌های خیلی کمی برای انتخاب دارن و به همین خاطره که خیلی‌هاشون ابزار لازم برای تصمیم‌گیری منطقی رو ندارن. پس هر چی زودتر به بچه‌ها اجازه بدین که تصمیم‌های کوچیک بگیرن، بهتر می‌تونن گزینه‌ها رو در نظر بگیرن، مزایا و معایب رو بسنجن و انتخاب درستی داشته باشن.
فایده‌ی مهارت تصمیم‌گیری برای بچه‌ها چیه؟
یادگیری تصمیم‌گیری فایده‌های زیادی برای بچه‌ها داره. اول اینکه وقتی بچه‌ها یاد می‌گیرن که چطور تصمیم‌های خوبی بگیرن، اعتماد به نفس بیشتری برای مقابله با مشکلات پیدا می‌کنن. این اعتماد به نفس می‌تونه بهشون کمک کنه که تو همه‌ی زمینه‌های زندگی‌شون موفق باشن.
تصمیم‌گیری همچنین به بچه‌ها کمک می‌کنه که یاد بگیرن مسئولیت نتیجه‌ی انتخاب‌هاشون رو برعهده بگیرن. این بهشون یاد می‌ده که چقدر مهمه که با فکر انتخاب کنن و انتخاب‌هاشون چه تأثیری می‌تونه روی خودشون و دیگران داشته باشه. به علاوه، وقتی بچه‌ها یاد می‌گیرن که راجع به انتخاب‌هاشون فکر کنن و نتیجه‌شون رو در نظر بگیرن، احتمال اینکه تصمیم‌های ناگهانی بگیرن که بعدا پشیمون بشن، کمتر میشه.
انواع رایج تصمیم‌گیرنده‌ها
آدم‌ها به شیوه‌های مختلفی تصمیم می‌گیرن، اما بعضی از رایج‌ترین انواع تصمیم‌گیرنده‌ها عبارتند از:
تصمیم‌گیرنده‌های تحلیلی: این افراد معمولا خیلی منطقی و عمل‌گرا هستن. قبل از تصمیم‌گیری تا جایی که ممکنه اطلاعات جمع می‌کنن و با دقت مزایا و معایب هر گزینه رو بررسی می‌کنن.
تصمیم‌گیرنده‌های شهودی: این افراد برای تصمیم‌گیری به حس ششم‌شون تکیه می‌کنن. شاید همه‌ی اطلاعات لازم رو نداشته باشن، اما به توانایی‌شون برای گرفتن تصمیم درست بر اساس شهود اعتماد دارن.
تصمیم‌گیرنده‌های کاریزماتیک: این افراد می‌تونن بقیه رو متقاعد کنن که از اون‌ها پیروی کنن. معمولا خیلی خوب بلدن ایده‌هاشون رو به شیوه‌ای قانع‌کننده و الهام‌بخش ارائه بدن.
تصمیم‌گیرنده‌های رقابت‌جو: این افراد همیشه به دنبال بهترین نتیجه‌ی ممکن هستن. اغلب حاضر هستن برای رسیدن به اهداف‌شون ریسک کنن.
تصمیم‌گیرنده‌های ریسک‌گریز: این افراد بیشتر نگران اشتباه کردن هستن تا رسیدن به موفقیت. معمولا برای ریسک کردن مردد هستن، حتی اگه پاداش بالقوه‌ی اون کار زیاد باشه.
چطور به بچه‌ها کمک کنیم مهارت تصمیم‌گیری سالمی داشته باشن؟
اجازه بدین بچه‌ها متناسب با سن‌شون تصمیم بگیرن
شاید اینکه بچه‌ها خودشون تصمیم بگیرن، مخصوصا برای پدر و مادرهای پر مشغله، کار سختی باشه. اما می‌تونین بهشون حق انتخاب تو یه محدوده بدین. مثلا برای میان‌وعده سیب می‌خوای یا موز؟ می‌خوای الان تکالیفت رو انجام بدی یا یه ساعت دیگه؟ بریم استخر یا پارک؟ یه راه دیگه برای تقویت تصمیم‌گیری، دادن چند تا انتخاب به بچه‌هاست. این می‌تونه شامل انتخاب لباس برای پوشیدن تو طول روز باشه تا اینکه تصمیم بگیرن قبل از خواب چه کار کنن. هر چی بچه‌ها بیشتر انتخاب کنن، تو تصمیم‌گیری بهتر می‌شن.
فکر کردن رو بهشون یاد بدین
وقتی فرزندتون نمی‌تونه تصمیمی بگیره، عجله نکنین که براش حلش کنید. با طوفان فکری راه‌حل‌ها رو باهاشون پیدا کنید و تشویق‌شون کنید که مزایا و معایب هر نتیجه‌ی احتمالی رو بسنجن. مثلا فرض کنید بچه‌تون 50 هزار تومن پول تو جیبی داره و می‌خواد با دوستاش به سینما بره و یه لگوی جدید هم بخره. اما نمی‌تونه هر دوتا رو باهم داشته باشه، پس بهش کمک کنید با فکر کردن انتخاب کنه که کدوم رو برداره و چرا.
الگوی خوبی براشون باشین
راجع به همه‌ی تصمیم‌گیری‌های خونگی باهاشون صحبت کنید تا بتونن فرایند فکری پشت تصمیم‌گیری درست رو درک کنن. مثلا می‌تونین راجع به این صحبت کنید که چقدر برای خرید مواد غذایی هزینه می‌کنین، چقدر برای تعطیلات پس‌انداز می‌کنین، یا اینکه آیا یه ماشین جدید بخرید یا نه. یا اینکه چه کسی چه کارهایی رو انجام می‌ده، چقدر باید کارهای خونه رو انجام داد، یا چطور باید مسئولیت‌ها رو عادلانه تقسیم کرد.
به بچه‌ها کمک کنید از اشتباهاتشون یاد بگیرن
وقتی بچه‌ها اشتباه می‌کنن، بهشون کمک کنید که از اشتباهاتشون درس بگیرن. مثلا شاید ازشون خواستین اتاقشون رو مرتب کنن و اونا این کار رو نکردن، یا اینکه بهشون گفته بودین که باید تا ساعت ۶ عصر خونه باشن اما تصمیم گرفتن دیرتر بیان. یاد گرفتن از اشتباه یعنی اینکه با هم در مورد این صحبت کنید که چی اشتباه بوده، چطور می‌تونستن تصمیم بهتری بگیرن و نتیجه‌ی کارشون چی بوده.
در مورد دو دلی حرف بزنین
چند تا عامل می‌تونه باعث بشه بچه‌ها تو تصمیم‌گیری مشکل داشته باشن، مثلا ترس از شکست یا کمبود اعتماد به نفس. تو این مواقع لازمه که به بچه‌هاتون در طول روز انتخاب‌های کوچیک زیادی بدین تا بتونن به توانایی تصمیم‌گیری‌شون اعتماد پیدا کنن. مثلا اینکه کدوم بازی رو بکنن، چه برنامه‌ی تلویزیونی رو ببینن، یا چی برای شام بخورن.
پشتیبان‌شون باشین
اینکه به بچه‌هاتون نشون بدین چطور تصمیم بگیرن هم خیلی مهمه. نترسین که باهاشون در مورد فرایند تصمیم‌گیری صحبت کنید و بهشون یاد بدین که چطور مزایا و معایب رو بسنجن، نتیجه‌ی احتمالی رو در نظر بگیرن و با ریسک‌های معقولانه تصمیم بگیرن.
تشویق‌شون کنید که هدف تعیین کنن
به بچه‌هاتون کمک کنید که ببینن تعیین هدف می‌تونه یه ابزار مفید برای تصمیم‌گیری باشه. با مشخص کردن ارزش‌ها و اولویت‌هاشون، پیدا کردن گزینه‌های پیش رو و سنجیدن مزایا و معایب هر کدوم، می‌تونن تصمیم‌های بهتری بگیرن که با اهداف‌شون هم‌سو باشه.
به بچه‌ها یاد بدین که با پول درست رفتار کنن
یکی از بهترین راه‌ها برای اینکه به بچه‌ها در مورد پول یاد بدین و بهشون مهارت تصمیم‌گیری مالی بدین، اینه که بهشون فرصت تمرین بدین. این می‌تونه شامل هر چیزی باشه، از دادن پول تو جیبی تا گذاشتن اینکه تو بحث‌های بودجه‌بندی خونوادگی شرکت کنن و با انجام کارهای خونه پول دربیارن.
به بچه‌ها یاد بدین که هر تصمیمی نتیجه‌ای داره
به بچه‌ها کمک کنید که متوجه بشن که هر تصمیمی یه نتیجه‌ای داره، بعضی وقت‌ها مثبت و بعضی وقت‌ها منفی. این بهشون کمک می‌کنه که راجع به تأثیر بلندمدت انتخاب‌هاشون فکر کنن.
تشویق‌شون کنید که ریسک کنن
تو تصمیم‌گیری یه بخشی هم ریسکه، پس بچه‌ها رو تشویق کنید که ریسک‌های معقولانه انجام بدن و چیزای جدید رو امتحان کنن، حتی اگه شاید موفق نشن. این بهشون کمک می‌کنه که مهارت تصمیم‌گیری‌شون رو تقویت کنن و از تجربه‌‌هاشون یاد بگیرن.
4 پاسخ
خیلی عالی بود
خوشحالیم که مطلبمون مفید بوده براتون
kheyli khoob
ممنون از نظر ارزشمندتون