حس عمقي يا حس حركتی يكی از حواس مهم جهت داشتن حركات متناسب و يكپارچه در بدن است آگاهی درونی از بدن سبب می شود كه همواره یک نقشه ذهنی از وضعيت بدن در فضا داشته باشيم و هر قسمتي از بدن خود را در هر زمانی در مسير درستی نگه داريم سیستم عمقی نقش مهمی در رشد مهارتهای حرکتی درشت و ظریف دارد.
برخی از علائم مشکلات در حس عمقی (حس حرکتی) :
• محکم یا شل گرفتن مداد به هنگام نوشتن
• به سختی راه رفتن و یا به سختی هل دادن اشیاء
• انجام بازی‌های “خشن”
• تحرک زیاد به هنگام نشستن و انجام کارهای نوشتاری
• دائما در حال دویدن، بالا و پایین پریدن و برخورد با اشیاء هستند.
• آستانه درد در آنها کاهش می‌یابد بطوری که به هنگام افتادن هیچگونه حس دردی به آنها دست نمی‌دهد!
• غالبا مشغول جویدن مداد، لباس یا سایر اشیاء غیرقابل خوردن هستند.
• برخورد کردن با افراد و یا اشیاء پیرامون
راهکارهای تقويت حس عمقی:
- فعالیت‌های تحمل وزن همچون سینه خیز رفتن، شنای روی زمین
- فعالیت‌های استقامتی مانند هل دادن و کشیدن اشیاء
- فعالیت‌های همچون دویدن، بالا و پایین پریدن بر روی ترامپولین و تاب بازي كردن
- فعالیت‌های دهانی مانند جویدن، فوت کردن حباب
- محکم و عمیق فشار دادن اجسام مانند محکم بغل كردن
- مانند حيوانات راه رفتن
- غلط زدن داخل پتو
وقتی در مورد حواس صحبت می‌کنیم معمولاً منظور ما همان پنج حس کلی است که شامل بینایی، بویایی، شنوایی، چشایی و لامسه می‌شود اما واقعیت این است که دو حس دیگر نیز داریم. حس ششم و هفتم کنترل آگاهی بدن (حس عمقی) و تعادل و جهت گیری فضایی (حس وستیبولار) را کنترل می‌کنند.
داشتن مشکلات مربوط به پردازش حسی می‌تواند به چندین طریق بر مهارتهای حرکتی کودکان تأثیر بگذارد. اگر کودک از لمس کردن اشیاء پیرامون خود وحشت داشته باشد در این صورت ممکن است تمایلی به بازی و دستکاری اشیاء نداشته باشد. این امر می‌تواند پیشرفت برخی از مهارتهای حرکتی را با مشکل مواجه کند. با این حال تحت تاثیر قرار گرفتن مهارتهای حرکتی درشت و ظریف در افرادی که دچار مشکلاتی در حواس ششم و هفتم هستند کاملا شایع است.
سیستم حس عمقی در عضلات و مفاصل ما قرار دارد. این حس باعث می‌شود که فرد از بدن خود آگاهی پیدا کرده و نیرو و فشار وارده را تشخیص و کنترل می‌‌کند. همچنین سیستم حس عمقی نقش مهمی در کنترل و نظارت بر پردازش حسی دارد زیرا داده‌های ورودی حس عمقی می‌تواند در کنترل پاسخ‌ها به محرک‌های حسی کمک کند.
همه ما گیرنده‌های حسی در عضلات خود داریم که بدون نگاه کردن به اجزای بدن خود به ما می‌گویند که آنها در کجا قرار دارند. به عنوان مثال، زمانی که دست خود را بالا می‌برید، بدون این که به آینه نگاه کنید و در مورد آن تردید داشته باشید می‌دانید که در این حالت بازویتان بالای سرتان قرار دارد. کودکانی که حس عمقی آنها ضعیف است ممکن است زمانی که دست‌هایشان را جلوی بدنشان صاف و کشیده است فکر کنند که دست‌هایشان بالای سرشان است.
